Kabinet sluit deal met Curaçao, Aruba en Sint Maarten, maar discussie over één miljard euro coronaleningen volgt nog

In Den Haag ondertekenden staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Koninkrijksrelaties, D66) en de premiers van Curaçao, Aruba en Sint Maarten dinsdag de nieuwe ‘Onderlinge Regeling’, die het fel bekritiseerde vorige plan vervangt. ,,Deze regeling kan rekenen op draagvlak van alle vier de regeringen, daar mogen we als koninkrijk echt heel trots op zijn”, zei Van Huffelen.

De deal gaat over planning, uitvoering en handhaving van maatregelen per land tegen armoede, voor beter onderwijs en sterkere gezondheidszorg. Het kabinet trekt daar jaarlijks dik 30 miljoen euro voor uit. Het is de bedoeling dat de eilanden weerbaarder worden en beter voorbereid zijn op crises zoals met corona of orkaan Irma. Ook moeten de overheidsfinanciën meer op orde komen.

Zo gaat de pensioenleeftijd omhoog, ook zal het ambtenarenapparaat inkrimpen. ,,Hervormingen zijn nodig”, zegt Van Huffelen. ,,Zowel financieel, economisch, sociaal, maar ook in het onderwijs, de zorg, rond belastingen en de rechtsstaat. Dit is goed nieuws voor alle inwoners van Aruba, Curaçao en Sint Maarten. We gaan samen aan het werk, maar we gaan ook samen kijken of het gaat als gepland. Het is niet Nederland dat controleert, het moet samen.”

De premiers van de eilanden prijzen Van Huffelen, die zich milder opstelt dan voorganger Raymond Knops (CDA). Knops lag geregeld overhoop met de regeringen ter plekke. ,,We komen van ver, in hoe we praten, onderhandelen en naar elkaar luisteren”, zei Silveria Jacobs, minister-president van Sint Maarten. ,,Deze regeling is winst voor onze mensen, voor het eiland en voor het koninkrijk. We behouden onze autoriteiten, en we houden eigenaarschap.”

Luister ook naar onze podcast Politiek Dichtbij, en abonneer je via Spotify of Apple

Met de nieuwe regeling keert na roerige jaren de rust in onderlinge verhoudingen formeel terug. Het vorige Nederlandse kabinet lag geregeld op ramkoers met eilanden over eisen en financiële steun. De coronacrisis raakte de eilanden hard. De Nederlandse regering schoot te hulp met giften én een noodlening van opgeteld 1 miljard euro. In ruil daarvoor moesten de eilanden vaart maken met allerlei hervormingen.

Die combinatie - de lening met strikte voorwaarden - zette kwaad bloed bij de politiek op de voormalige Nederlandse Antillen. Zeker omdat het nieuwe, zelfstandig bestuursorgaan Coho zou toezien op de uitvoering van alle plannen. Na protest van de parlementen op de eilanden sneuvelde dit Caribisch Orgaan voor Hervorming en Ontwikkeling (Coho), volgens critici een echo uit het ‘koloniale verleden’, met veel te veel dwang uit Nederland en te weinig zeggenschap van lokale politiek. Zo zou er ‘misbruik gemaakt’ worden van de wereldwijde coronacrisis.

De nieuwe Onderlinge Regeling verschilt inhoudelijk weinig van Coho. Wel zijn de financiële spelregels minder strikt en algemeen en wordt per project bekeken of het goed gaat. Ook zijn de eilanden zelf aan zet bij de planning en uitvoering van de maatregelen.

Wel staan de lokale parlementen meer buitenspel in de regeling. Het Nederlandse kabinet maakt afspraken met de regeringen van de eilanden. Als er onenigheid ontstaat over financiën of uitvoering, moet er een ‘bemiddelaar’ aangewezen worden door staatssecretaris Van Huffelen en de betreffende premier van het eiland.

De komende maanden zal nog een indringend gesprek volgen tussen het Nederlandse kabinet en de regeringen van de eilanden over de terugbetaling van de 1 miljard euro aan coronaleningen. Het kabinet gaat ervan uit dat het geld terugkomt, maar vanaf de eilanden klinkt geregeld de roep om kwijtschelding.

Bekijk hier al onze video’s over de politiek