Spich di promé minister den kuadro di 10 aña Outonomia di Kòrsou - Informashon tokante Gobièrnu di Kòrsou

Notisia

Ministerio konserní Asuntunan General i Promé Minister
 

Spich di promé minister den kuadro di 10 aña Outonomia di Kòrsou

Publiká riba 11 Òktober 2020

Pueblo di Kòrsou, Ko-suidadanonan, bonochi,

10 aña. Awe riba 10 di òktober 2020, ta hasi 10 aña ku nos a despidí di Antia Hulandes i Kòrsou a bira un pais outónomo den Reino Hulandes.

Pèrmití mi bai bèk 10 aña pasá un ratu. Despues di un periodo di negosiashon intensivo pero konstruktivo, danki na esfuersonan di diferente lider durante e periodo di preparashon, paisnan a yega na un akuerdo riba un konstelashon nobo den Reino Hulandes. Na 2009, nos komunidat a skohe i a firmá ku nos mes kier kuida i atendé nos propio interes i obligashonnan di un forma outónomo. Ku e mandato aki a kana un kaminda rápido pa den 1 aña, na 10-10-10 nos logra hasi esaki un realidat.

Asina 10 aña pasá, ora momentu a yega, a reina un speransa grandi riba un komienso nobo, un rumbo diferente pa nos pais.

Awe hopi di nos ta puntra nos mes si ta un fecha pa konmemorá òf selebrá?

Na e momentunan aki serka hopi siudadano e pregunta ta reina, …speransa òf desapunto?

Si bo puntra ami, e kontesta honesto ta tur dos. Na promé lugá, evaluando e dékada ku a pasa mi ta kere ta na su lugá pa nos puntra nos mes si e espektativanan haltu aki di un banda tabata realístiko, pero mas importante ainda pa nos reflehá kiko nos mes a hasi i keda sin hasi pa realisá loke nos tur a spera.

Realidat ta ku:

  • Nos retonan struktural no a disparsé diripiente;
  • Nos ekonomia no a bira mas fuerte automátikamente;
  • Sanamentu parsial di debe no a apsolbé nos di e responsabilidat ku nos tin di atendé ku nos finansa di forma serio i íntegro;
  • Trese 2 nivel di gobernashon huntu no a resultá den un transformashon di kultura di organisashon di nos aparato públiko;
  • Korupshon no a pasa pa olvido;
  • Nos diferensianan polítiko a keda sobresalí, en bes di nos enfoke riba nos pais.

Den e último 10 añanan, nos gobernashon a keda poné diferente bes na prueba:

  • Nos a konosé asesinato di un lider polítiko;
  • Nos a konosé diferente polítiko ku a haña sentensia pa un delito;
  • Nos a konosé un gobièrnu ku no kier a baha despues di un moshon di deskonfiansa, un Parlamento ku no kier a forma kuórùm pa huramentá un kandidato legítimamente skohé;
  • Despues di 3 elekshon, mi ta e di 8 Minister Presidènt den 10 aña, i tin ministerio ku a konosé aun mas kambio di Minister.

E instabilidat polítiko aki, kon ku nos bir’é, no a kontribuí na adelanto di nos pais i a distraí nos pa berdaderamente enfoká i atendé tur e retonan ku ya nos tabata enfrentá i tur krísis ku a bini aserka e último 10 añanan aki.

Na di dos lugá, nos mester realisá tambe ku nos ta un pais chikí ku rekursonan limitá, ku un ekonomia hopi vulnerabel. E diferente krísisnan ku nos pais a pasa aden: un krísis finansiero-ekonómiko dor di impakto di Venezuela, refineria i awor dor di un pandemia, ta ilustrá kuantu influensia elementonan eksterno por tin riba un isla:

  • Nos sektor finansiero, pilá ekonómiko pa hopi aña, a enfrentá un arena global mas kompetitivo awor ku kambionan di lei internashonal;
  • Nos industria energétiko, e forsa di desaroyo pa nos pais durante e último 100 aña, no tin e forsa ei mas. I esei tin un impakto grandi riba hopi kas di famia, diferente kompania lokal, i konsekuentemente e entrada ku Gobièrnu mester generá pa por sigui invertí den nos pais.
  • E pilá di turismo ta unu ku hopi potensial, pero alabes unu ku tambe ta keda impaktá fásil pa desaroyonan for di nos man, manera un pandemia.

Dikon ta importante pa nos para ketu na e desaroyonan aki?  

Solamente un reflekshon honesto lo por segurá ku nos por siña i sigui pa dilanti pa logra un mihó porvenir. Nos por solamente komprondé unda nos ta pará den presente, si nos por enfrentá i analisá e lèsnan di nos pasado, p’asina nos por hasi e eskohonan nesesario pa nos futuro.

Esei ta e definishon di outonomia. Outonomia ta nifiká pa hasi eskoho i siña for di e eskohonan aki. E ta e abilidat pa analisá nos mes krítikamente pa nos por rekonosé kaminda ku nos mes ta faya ku nos mes, unda tin oportunidat pa siña i krese i tambe kolaborá ku otronan pa nos por progresá.

Outonomia ta e balor ku nos ta duna nos mes i nos pais. E no ta algu determiná i ankrá, e ta algu bibu i den desaroyo i ta dependé di kon kada UNU di nos ta duna esaki kontenido diariamente.

Nos outonomia ta biba den nos pensamentunan i ta haña forma dor di nos akshonnan komo siudadanonan. E ta dependé fuertemente di nos propio ambishon, determinashon i kurashi. E ta un proseso ku nos mester enkaminá huntu, p’asina realisá e Kòrsou ku nos ta aspirá.

 Ta na nos, siudadanonan i lidernan di tur sektor, pa sigui transformá desafio den oportunidatnan nobo, pa e siguiente dies añanan komo pais outónomo ta mihó ku e lastu 10 añanan.

Ta na nos pa kambia inseguridat, asta desapunto, den fortalesa propio pa surpasá kualke krísis i barera huntu komo nashon. Pasó apesar ku nos tabatin hopi reto último 10 añanan, nos a dal algun stap dilanti i tin lus na horizonte nobo.

  • Turistanan ku ta interesá pa bini Kòrsou tin eskoho mas amplio entre hotèlnan ku a habri, manera Corendon i Marriott i otronan ku lo sigui habri nan portanan, kreando mas trabou pa Kòrsou.
  • Nos a salbaguardiá nos dòk, i ta trahando pa for di bahia di Santa Ana nos merkado marítimo i logístiko sigui floresé.
  • Nos porta aéreo a keda renobá i apesar di COVID-19, ta sigui eksplorá oportunidatnan stratégiko.
  • Apesar di e trayektoria largu i gastunan adishonal, nos tin un di e hòspitalnan mihó ekipá den Karibe i ta den proseso pa transformá nos sektor di salubridat.
  • Nos mes hendenan, hóben i adulto ta liderando e movementu pa un sektor di agrikultura mas modèrno i vibrante.
  • Pueblo di Kòrsou lo konosé parkenan nobo i vibrante pa rekreá na Marie Pampoen, na Rif i na Zakito (Koredor) i tin bista riba un Curaçao Zoo nobo.
  • Den e último 3 añanan aki so a inisiá konstrukshon di total 1.000 kas, na kaminda pa 5.000 ku inisio di Wechi.
  • Invershonistanan, fasilitá dor di nos tim di invershon, ta sigui mustra interes pa invertí, entre otro na Plaza i na Scharloo, pero tambe na Mambo i Santa Martha.
  • No solamente nos deportistanan a sigui destaká den beisbòl i futbòl markando historia, nos empresarionan kreativo ta hañando kaminda na merkado internashonal ku pelíkula, músika i videoclip. 
  • Nos ta sigui en búskeda di un partner pa operá un refineria modèrno i limpi, pero nos ta trahando ku e instituto renombrá TNO pa lansa horizonte nobo: ku bista riba futuro nos ta krea aktividat, industria i kuponan di trabou inovativo i duradero den área di Schottegat.

 Nos ta un pais yòn den desaroyo i desaroyo no ta tuma lugá di awe pa mañan. Mi ta konvensí ku nos tin tur e ingredientenan pa ta eksitoso: Talento, Kreatividat, Resiliensia.

Na komienso di e aña aki, mi a pidi boso visualisá ku mi: unda bo lo ta na 2030 i ki soño bo lo a realisá pa bo mes i pa nos pais?

No opstante e sla fuerte di COVID-19, mi ta sigui mira e Kòrsou di 2030 mi dilanti: un komunidat fuerte ku hendenan ‘resiliente’, un nashon kreativo i inovativo den tur sentido, ku bienestar pa tur, bibando un eksistensia duradero!

I nos por logra esaki, dor di laga konflikto i desakuerdo atras i enfoká riba loke ta mara nos huntu. Nos tin ku rekonosé ku apesar di tur nos diferensianan di opinion òf di ideologia, nos tin 1 meta i kousa komun: nos pais.

Ku kombibiensia, komprenshon i empatía nos por enfrentá kiko ku bin nos direkshon. Si COVID-19 a kòrda nos algu, ta e balor di tei pa otro i di hasi loke ta den nos alkanse pa yuda nos próhimo.

E pais aki lo lanta riba e forsa di union di nos pueblo i nos abilidat pa kolaborá na benefisio di nos tur. Kolaborá aki ku otro na Kòrsou, den region, na mundu i den Reino.

 Pasó ta outónomo no kiermen ta isolá. 10 aña pasá nos komunidat a skohe pa un base di kolaborashon ku otro paisnan den reino. Na diferente okashon i na diferente nivel, gobièrnu, siudadano i empresanan di e diferente paisnan a bini huntu i asta traha huntu.

E tres paisnan Karibense Aruba, St. Maarten i Kòrsou a firma na 2019, e akuerdo di Savaneta i a komprometé pa sigui interkambiá i buska koperashon. Na 2019 a inisiá un ‘4 landen overleg’ riba enseñansa i salubridat ku ta dunando su frutanan. Nos a organisá mishonnan empresarial di Hulanda pa Kòrsou i vise vèrsa. Ku Bonèiru nos a firma nos lasonan den un akuerdo di hermandat.

Tur esakinan ta un komienso. Pero sigur den e tempu aki nos ta realisá, ku ainda nos tin un kaminda largu pa kana pa krea un aliansa mas fuerte i duna kontenido na loke nos Reino por nifiká pa nos tur ku ta kompartí e nashonalidat hulandes. Pa realisá e forsa di nos Reino, nos tin ku traha riba relashonnan ku ta bai mas aleu ku konstitushonal-hurídiko só i mester tin interes mutuo pa diálogá i kolaborá na tur momentu.

Basá riba e prinsipio di diálogo i koperashon ankrá den nos Statüt, Gobièrnu di Kòrsou ta den e fase final di deliberashon ku Gobièrnu Hulandes pa risibí e sosten nesesario pa nos rekuperá di e impakto di e krísis di Covid-19 i pa nos por invertí pa mañan nos por ta mas resiliente.

10 aña despues nos ta na un siguiente krusada. Ban skohe pa drenta un etapa nobo i reimaginá e siguiente 10 añanan. Pa hasi uso di oportunidatnan ku forma parti di Reino ta ofresé nos pa sigui fortifiká nos mes pais. Pa nos por invertí den modernisashon di nos enseñansa i den un mihó bienestar pa e hende, e siudadano. Ban hasi esaki a base di nos propio forsa, nos deseonan, nos interesnan i asumiendo nos propio responsabilidat.

E etapa nobo aki lo ta krusial pa nos pais. Ban pensa pafó di e kuadronan ku nos tin kustumber di pensa pa nos por kambia direkshon i realisá bienestar general.

Ami ta wak futuro ku un optimismo grandi. Ban tribi di soña kon nos ta bai hasi nos vishon kolektivo i metanan komun realidat, pa nos mes i pa e siguiente generashon di Yunan di Kòrsou den futuro.

 Nos ta 1 pais i 1 pueblo. Un nashon ta mesun fuerte ku e konvikshon di su siudadanonan. Un nashon ta progresá riba e kompromiso di su komunidat.


Mi pais ta un pais resiliente i mi kompromiso ta ku mi lo sigui lucha pa hasié mas fuerte di loke mi a bin hañ’é na kaminda pa realisá Kòrsou su máksimo potensial… Kiko ta bo kompromiso?

Biba nos Pais, Biba Kòrsou, awe i semper.