Groeiende banden tussen Iran en Venezuela trekken Amerikaanse aandacht


Venezuela en Iran, Amerikaanse tegenstanders die door sancties zijn getroffen en door het coronavirus zijn geraakt, smeden een nauwer strategisch partnerschap. Dat biedt de strijdbare president Nicolás Maduro een essentiële levenslijn en geeft Teheran het vooruitzicht van een nieuw invloedscentrum aan de overkant van de Caribische Zee ten opzichte van Florida.

By 
Missy Ryan and 
Erin Cunningham | Washinton Post

Het meest zichtbare bewijs van de hechtere relatie: vijf olietankers, die nu over de Atlantische Oceaan stomen, vervoeren naar wat analisten schatten zo'n 60 miljoen gallons Iraanse benzine, waarvan ze zeggen dat ze zijn gekocht met Venezolaans goud, een bewering die Iran ontkent. 

De eerste van de schepen zal dit weekend in de Venezolaanse wateren aankomen, om brandstoftekorten te verlichten die zo ernstig zijn dat patiënten niet meer geholpen worden in de ziekenhuizen en voedsel verrot op de boerderijen van het platteland

'Je hebt twee paria-staten die vaststellen dat ze dingen die ze nodig hebben kunnen ruilen voor dingen die ze hebben', zegt Elliott Abrams, speciale vertegenwoordiger van de VS voor Venezuela.

Monroe
Amerikaanse sancties tegen Iran zijn gericht op iedereen die aardolieproducten uit dat land koopt of faciliteert, maar de Venezolaanse oliemaatschappij staat al onder soortgelijke sancties. De regering-Trump heeft ook een beroep gedaan op de Monroe-doctrine - het 19e-eeuwse beleid dat externe interventie op het westelijk halfrond verwerpt - om op te treden tegen buitenlandse entiteiten die zaken doen met Maduro. 

Iran waarschuwt voor elke poging van de VS om aan boord te gaan of de schepen te blokkeren, en Venezuela belooft oorlogsschepen in te zetten om het konvooi door zijn territoriale wateren te begeleiden. 

Washington heeft gereageerd door alarm te slaan over de groeiende betrokkenheid van Iran in Venezuela. Amerikaanse functionarissen zeggen dat ze het konvooi in de gaten houden, maar directe betrokkenheid, lijkt uitgesloten. 



De tanker-reis test hoe ver de regering-Trump bereid is te gaan om een ontluikende relatie tussen twee landen die zij als vijanden beschouwt, te sluiten.

"Ik heb het gevoel dat Iraniërs bereid zijn hun tankschepen te gebruiken en een potje kip te spelen" met de Verenigde Staten, zei Evan Ellis, een professor in Latijns-Amerikaanse studies aan het US Army War College. 

Meer dan benzine
Voor Iran is de export van olie naar bondgenoten moeilijker geworden. In augustus namen de autoriteiten in Gibraltar, gesteund door Britse troepen, een Iraanse supertanker in beslag die 2,1 miljoen vaten lichte ruwe olie vervoerde. Ambtenaren zeiden dat ze vermoedden dat het naar de Syrische havenstad Baniyas zou gaan, in strijd met de sancties van de Europese Unie. 

Elk Amerikaans verbod van het konvooi dat nu over de Atlantische Oceaan vaart, wordt aangevochten door de Iraniërs en Venezolanen. Maar de door de VS gesteunde oppositie in Venezuela biedt mogelijk munitie met beweringen dat de Iraniërs meer zouden kunnen vervoeren dan alleen benzine. 

Oppositieleiders hebben gewaarschuwd dat Teheran materiaal zou kunnen leveren voor wat zij omschrijven als een geheime operatie om het inlichtingenapparaat van Maduro te helpen een luisterpost te bouwen in het noorden van Venezuela om lucht- en maritieme communicatie te onderscheppen. 

"Voor Iran, een vijand van de Verenigde Staten, betekent dit dat ze bijna de staart van Amerika raken", zegt Iván Simonovis, veiligheidscommissaris van Juan Guaidó , de Venezolaanse oppositieleider die door de Verenigde Staten wordt erkend als de rechtmatige leider van de natie. 

De minister van Communicatie van Maduro verwierp die beweringen als 'absurd'. 

'Het is een rookgordijn van Simonovis', schreef Jorge Rodríguez in een tekst aan The Washington Post. "Venezuela en Iran hebben twintig jaar commerciële betrekkingen en samenwerking gehad." 


Niet tolereren
De dichtstbijzijnde tanker, de Fortune, bevond zich op vrijdagmiddag zo'n 1.600 kilometer van het Venezolaanse raffinaderijcomplex in El Palito. Het konvooi was op weg naar de grootste Amerikaanse militaire aanwezigheid in het Caribisch gebied in minstens tien jaar. Het Pentagon heeft torpedobootjagers, kustgevechtsschepen, maritieme Poseidon-vliegtuigen en bewakingsvliegtuigen van de luchtmacht naar de regio gestuurd als onderdeel van een operatie om de drugshandelroutes voor de Venezolaanse kust af te sluiten. 

Amerikaanse functionarissen bagatelliseren de suggestie van Iran dat die troepen het konvooi zullen confronteren. Pentagon-woordvoerder Jonathan Hoffman vertelde donderdag dat hij niet op de hoogte was van plannen voor een militaire operatie tegen de Iraanse tankers. 

Maar een hoge ambtenaar van de Trump-administratie, zei, op basis van anonimiteit, dat de regering de steun van Iran aan Maduro 'niet zal accepteren'. 

"De president heeft duidelijk gemaakt dat de Verenigde Staten voortdurende bemoeienis met aanhangers van een onwettig regime niet zal tolereren", aldus de functionaris. De regering beschouwt Maduro als een usurpator en zegt dat hij de presidentsverkiezingen in 2018 heeft gestolen; het ministerie van Justitie heeft hem in maart aangeklaagd wegens beschuldigingen van narcoterrorisme. De Verenigde Staten is een van de bijna zestig landen die Guaidó, hoofd van de Nationale Vergadering van Venezuela, erkennen als de wettige leider van het land. 

"De import van Iraanse benzine is een wanhoopsdaad van het corrupte en onwettige Maduro-regime", twitterde de National Security Council van president Trump donderdag. "Het zal de chronische brandstoftekorten van Venezuela niet stoppen of het lijden verlichten dat Maduro heeft toegebracht aan de eens welvarende mensen in zijn land." 

Geen geweld
Analisten zeggen dat de regering eerder gebruik zal maken van aanvullende economische sancties dan van geweld om de Iraans-Venezolaanse handel af te schrikken. Terwijl Trump agressieve standpunten over Iran heeft ingenomen - zich terugtrekken uit de nucleaire deal van 2015 bijvoorbeeld, straffen opleggen bij overtreding van sancties, en de moord goedkeuren van de militaire commandant Qasem Soleimani in januari - heeft hij op andere momenten de wens getoond om een ​​groot conflict te voorkomen. 

Toen de Iraanse tankers vorige week naar het westen trokken, gaven de staats- en schatkistafdelingen en de Amerikaanse kustwacht een wereldwijd advies uit aan de maritieme industrie, waarbij ze waarschuwden dat landen, waaronder Iran, zich zouden kunnen bezighouden met "misleidende scheepvaartpraktijken" om sancties te omzeilen. 

Adm. Craig Faller, commandant van het US Southern Command, zei deze week dat hij van mening was dat Irans doel was om "positioneel voordeel te behalen in onze buurt op een manier die de Amerikaanse belangen zou schaden". 

"We hebben een stijging gezien in de door de Iraanse staat gesponsorde activiteit en contacten met Venezuela, waaronder de Quds Force" - een elite Iraanse militaire eenheid - "en het omvatte andere elementen van steun aan de onwettige trawanten van het Maduro-regime", zei hij tijdens een video-briefing op maandag met de Florida International University. 



Pijnlijk
De strategische banden van Venezuela met Iran dateren van bijna twee decennia, toen president Hugo Chávez, de grondlegger van zijn socialistische staat, een golf van economische en financiële deals sloot met Mahmoud Ahmadinejad, de toenmalige president van Iran. 

Veel van die deals waren propaganda en zijn nooit hun papieren status kwijtgeraakt. Maar nu beide landen door de sancties van de VS worden verlamd en zij worden geconfronteerd met pijnlijke recessies te midden van de uitbraak van het coronavirus en de instortende olieprijzen, zijn ze van plan om nu wel zaken te doen.

Maduro heeft moeite om het licht letterlijk aan te houden in een land dat wordt geplaagd door frequente en wijdverbreide stroomuitval, bovenop een tekort aan gas, voedsel, water en medische benodigdheden. De afgelopen maanden was zijn grootste probleem het gebrek aan benzine.

Rusland en China
Venezuela, een OPEC-staat, beschikt over 's werelds grootste oliereserves. Maar jaren van wanbeheer en corruptie - en, meer recentelijk, Amerikaanse sancties tegen de zo belangrijke oliesector - hebben de petroleumindustrie aan flarden geschoten en de gasraffinaderijen in verval gebracht. 

De traditionele donateurs van Maduro, Rusland en China, lijken steeds meer terughoudend te zijn om hem te redden. De Russische door de staat gecontroleerde oliegigant Rosneft heeft zich in maart afgestoten van zijn activiteiten in Venezuela en heeft olie-overeenkomsten met Maduro gestaakt, waaronder de levering aan Venezuela dat dringend gas nodig had. 

Iran, ook onder strenge Amerikaanse sancties, heeft veel minder te verliezen. 
 
Goud
Vorige maand registreerden luchtvaartbedrijven meer dan een dozijn speciale vluchten naar Venezuela door Mahan Air, gesanctioneerd door de Verenigde Staten voor het, naar verluidt, transporteren van wapens en agenten van het Iraanse leger naar het buitenland, waaronder naar Syrië ter ondersteuning van het Syrië van Bashar al-Assad. 

De Iraanse president, Hassan Rouhani, waarschuwde zaterdag dat de Verenigde Staten met niet-gespecificeerde "problemen" kunnen worden geconfronteerd als de tankers hun bestemming niet kunnen bereiken, meldde het Iraanse persbureau Mehr. 

Russ Dallen, een partner in Caracas Capital Markets, een in Florida gevestigd bedrijf dat de energiesector van Venezuela controleert, zei dat de door het bedrijf verzamelde informatie aangeeft dat de vluchten chemicaliën en apparatuur aan boord hadden om Venezuela te helpen zijn stervende binnenlandse gasraffinaderijen opnieuw op te starten. 

De regering van Maduro lijkt, zei hij, voor die onderdelen - evenals de Iraanse benzine die nu onderweg is - met goud van de Centrale Bank te hebben betaald. 

'We volgen elke maand de reserves van de Centrale Bank', zei Dallen. 'Ze zijn van april tot mei plotseling met 700 miljoen dollar gedaald.' 

De Iraanse ambassadeur in Venezuela, Hojjatollah Soltani, ontkende elke goud-voor-gas-deal met Maduro. Hij zei deze week dat de twee naties het recht hadden om deel te nemen aan reguliere bilaterale handel. 

"Deze relatie tussen Iran en Venezuela bedreigt niemand", vertelde Soltani woensdag aan verslaggevers op de Iraanse ambassade in Caracas. 'Het is voor niemand een gevaar.' 

---

Faiola deed verslag uit Miami, Ryan uit Washington en Cunningham uit Istanbul. Mariana Zuñiga en Ana Vanessa Herrero in Caracas en Carol Morello en John Hudson in Washington hebben bijgedragen aan dit artikel, dat verscheen in het Engels op 23 mei 2020