Nederland en andere EU-landen erkennen na verlopen ultimatum Guaidó als interim-leider Venezuela

De EU-landen hadden de socialistische leider van Venezuela een week geleden een ultimatum gesteld. Als hij niet binnen acht dagen nieuwe verkiezingen zou uitschrijven, zouden zij overgaan tot erkenning van oppositieleider Guaidó. Het ultimatum verliep maandag. Maduro gaf niet toe. Spanje, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Portugal, Nederland, Oostenrijk, Zweden, Denemarken, Tsjechië en Polen besloten daarop hun steun uit te spreken voor de 35-jarige Guaidó.

‘De onderdrukking door het onwettige, kleptocratische Maduro-bewind moet stoppen’, zei de Britse minister van Buitenlandse Zaken Jeremy Hunt. Krachtige taal, maar die kan niet verhullen dat de Europese Unie voorzichtig te werk gaat en verdeeld is. Toen Guaidó zichzelf op 23 januari tot interim-president uitriep omdat Maduro gefraudeerd zou hebben bij de verkiezingen, werd hij meteen erkend door de Amerikaanse president. De EU had meer tijd nodig. Europese erkenning volgt pas nu en is niet een besluit van de hele EU maar van elf individuele lidstaten.

Dit komt door Italië. Dat blokkeerde een gezamenlijke steunverklaring, wat weer te maken heeft met verdeeldheid in de regeringscoalitie. De links-populistische Vijf-Sterrenbeweging is tegen erkenning van politici die zichzelf eenzijdig uitroepen tot leider, zoals Guaidó. ‘Het afkondigen van ultimatums, sancties, het bevriezen van Venezolaanse tegoeden – het opent slechts de weg naar een militaire interventie’, zei een prominent partijlid zondag. De andere regeringspartij, de rechts-populistische Lega, steunt daarentegen Guaidó. ‘Ik sta aan de kant van het Venezolaanse volk in zijn verzet tegen regimes als dat van Maduro, die gebaseerd zijn op geweld, angst en honger’, zei Lega-leider Matteo Salvini vorige maand.

‘Regime change’

De aarzelingen aan EU-zijde hebben voorts te maken met het feit dat inmenging in binnenlandse aangelegenheden gevoelig ligt. Met name regime change, wisseling van regime, is een beladen begrip sinds de Irak-oorlog. Sommige EU-ministers van Buitenlandse Zaken spraken vorige week op een bijeenkomst in Boekarest de vrees uit dat erkenning van Guaidó oppositieleiders in andere landen kan aansporen zichzelf ook uit te roepen tot leider.

Om tegemoet te komen aan al deze zorgen maken de landen die Guaidó nu als interim-president erkennen, duidelijk dat zij hem alleen steunen tot er vrije verkiezingen gehouden kunnen worden. In een brief aan de Kamer benadrukte minister Blok van Buitenlandse Zaken dat uit de erkenning geen juridische verplichtingen voortvloeien. Nederland blijft diplomatieke contacten onderhouden met Maduro, ‘nu het effectieve gezag in zijn handen is’.

Er komt verder een ‘contactgroep’, bestaande uit een aantal Europese en Zuid-Amerikaanse landen, die de Venezolanen wil gaan helpen ‘hun eigen toekomst te bepalen via vrije, transparante en geloofwaardige verkiezingen’, heeft EU-Buitenlandchef Federica Mogherini gezegd. De eerste vergadering is donderdag in Uruguay. Nederland, dat vanwege de Antilliaanse delen van het koninkrijk aan Venezuela grenst, zal daarbij zijn.

De EU-landen focussen zich op het politieke proces. President Trump zei zondag dat een Amerikaanse militaire interventie een optie blijft, hoewel hij eraan toevoegde dat de machtswisseling feitelijk al gaande is. Rusland, dat net als China nauwe financiële banden onderhoudt met Maduro, beschuldigt Amerika en Europa van inmenging in binnenlandse aangelegenheden.