Amtenarnan tin un dje salarionan di mas haltu*


(lees hier de Nederlandse versie)
Despues di esnan ku ta empleá den sektor finansiero, ámtenarnan den aparato gubernamental i maestronan di skol ta esnan ku salario di mas haltu den e komunidat aki. Un parti di ámtenarnan ta den e modalidat di akshon último tempu, i nan no ta di akuerdo ku gobièrnu pa por lo pronto konhelá indeksashon di salarionan i pa nan entregá nan areglo di 3% e aña aki i algun otro kos den e esfera di kompensashon. Ta bai aki pa un pago honesto i manera palabrá pa e produkshon ku a ser duná na labor, òf e slep salarial dje ámtenar ta un insulto mensual?
Den tempu di nesesidat unda ta hasi apelashon riba komunidat pa hala faha mara i kaminda ta parse ku un parti di ámtenarnan lo no ke hasi e sakrifisio ei, ta bon tòg pa wak kiko ta e struktura di nan entrada.
Kiko defakto ámtenarnan ta gana? A lo ménos anualmente kiko nan ta haña di nan dunadó di trabou pa e servisio ku nan ta duna na públiko i ku nan salario finalmente ta ser pagá via di belasting?
Esun ku tira un bista durante dianan di akshon/wèlga den e ministerio komun lo ripará masha lihé ku mayoria di ámtenarnan ta sigui traha normalmente. Prinsipalmente esnan den kuadro haltu no ta parse masha inkliná ni tin e disponibilidat di bai akshon. Ora ku puntra nan, tin dje ámtenarnan aki ta duna di konosé ku nan tin un entrada relativamente bon i ku defakto nan tin bèrgwensa di nan koleganan ku ta bai akshon. Sigur awor ku pais Kòrsou ta pidi pa hasi sakrifisio.
Pero for di 2013 no tabatin indeksashon riba salarionan di 1998, miéntras ku bida ta birando mas karu. Pues tòg tin algu di bisa tòg riba e eksigensianan di sindikato. Pero di otro banda, ta ser bisá ku Kòrsou ne momentunan aki finansieramente no por permití su mes di hasi muchu kos. Ultimo añanan nos tur a gasta di mas, miéntras ku e entradanan a keda atras. Pues lo bo ke mas tantu sèn, pero simplemente e no tei.
Salarionan promedio:
Di akuerdo ku datonan suministrá for di e Ofisina Sentral di Statistik (CBS), despues di e sektor finansiero, gobièrnu tin e salarionan di mas haltu na Kòrsou. Segun e promedio salarial den gruponan ekonómiko i pa sektor:
Finalmente e parti aki ta bisa ku e salario promedio pa ámtenarnan a base di e aktual eskalashon salarial ta di Nafl. 5.468,95. Den kalkulashon di e suma aki a hasi uso di datonan dje Ministerio di Gobernashon, Planifikashon i Servisio Públiko (BPD). No a inkluí polis, ni brantwer, duana, wardakosta i enseñansa. Nan tin un propio skema salarial i apénas ta pone preshon riba e promedio.
Esun ku bai traha pa gobièrnu ta ser kategorisá di akuerdo ku su funshon den un di e skalnan salarial kaminda kada un tin nuebe òf mas ‘loontrede’ (oumento). Es mas, si bo tira un bista riba e repartishon di e kantidat di ámtenar pa kada skal salarial lo ripará mesora ku e mayoria di ámtenarnan ta sinta den e ‘loontrede’ di mas haltu: asta un 40 porshento di tur ámtenar. Adelanto pa nan ya no ta posibel mas. 
Ta p’esei no ta nada straño ku sindikatonan ta deseá pa paga e lumpsum di 3%. Esaki ta algu ku a keda diseñá presisamente pa por duna e grupo di ámtenarnan aki algu tòg si nan no por sigui progresá mas.

Tin krítika riba e areglo ei, pa motibu ku debidamente tin posibilidat pa adelanto, pa sigui krese si ámtenarnan lo ta dispuesto pa elevá nan konosementu i produkshon atraves di estudio i kursonan. E momentu ei lo tin un skal mas disponibel, i ku posibilidatnan nobo di adelanto i kresementu. Por sierto, ámtenarnan hóben lo por remplasá esnan bieu den nan funshon mesora, i konsekuentemente e salario promedio ku gobièrnu lo tin di bai paga pa kada skal lo bira konsiderablemente ménos. E lo por nifiká un mei mion florin pa luna, ku ta un 6 mion pa aña.

Gobièrnu ta pagando un preis mas haltu pa su empleadonan pa motibu ku mayoria ta sinta den e loontrede di mas haltu den nana skalnan.
Mas aleu tambe tin un skal ku e promedionan teorétiko banda ei e promedionan real. E lista ku ta enserá e promedionan real a ser kalkulá a base di salarionan ku ‘loontrede’, multipliká ku e kantidat di ámtenarnan den e skal ei. Skal 13 ta esun ku e diferensia di mas grandi, ku un diferensia di 604 florin entre esun teorétiko i esun real. Aki e salario promedio ta di 7.822,89 florin pa luna, pero gobièrnu ta paga un promedio di 8.426,89 pa ámtenar. Aki tin un pòst di gastu èkstra di Nafl. 95.432,56 den skal 13.
Konklushon:
Ámtenarnan tin un bon posishon hurídiko i ta e empleadonan mihó pagá den servisio salarial, despues di e sektor finansiero. Ta p’esei ta kumbiní pa un hende keda den servisio pa tempu largu, i esei ta loke ta sosodiendo masalmente.
E struktura dje kuerpo aki ta indiká esei tambe. Un yu ku un kabes grandi. For di skal 6 tin esnan ku e ‘loontredes’ di mas haltu. No ta hasi karera i komo tal ta surgi embehesimentu. I riba un base mensual esaki ta kosta gobièrnu un promedio di Nafl. 571.855,69 èkstra na gastunan di salario.
---
*op 27 maart gepubliceerd in de Èxtra