In Venezuela wordt druk bemiddeld om bloedvergieten te voorkomen, bijna tegen beter weten in

Gesprekken zijn de enige manier om te voorkomen dat Venezuela in chaos wegzinkt, zei Federica Mogherini, chef buitenland van de Europese Unie, donderdag op de opening van de bijeenkomst van veertien landen in de Uruguayaanse hoofdstad Montevideo. De groep stuurt een missie naar Venezuela.

Ook bepleitte Mogherini het uitschrijven op korte termijn van ‘transparante’ presidentsverkiezingen. De oplossing, zei ze, moet uiteindelijk komen van het Venezolaanse volk. ‘Dat is niet alleen het meest wenselijke resultaat, maar ook het enige resultaat als we verder lijden en chaos willen voorkomen.’

Geen interventie

De groep landen maakt duidelijk geen oplossing te willen opleggen en keert zich tegen een buitenlandse interventie, een optie die herhaaldelijk is gesuggereerd door de Amerikaanse president Donald Trump. Hij zinspeelt op militair ingrijpen in Venezuela als president Nicolás Maduro weigert plaats te maken voor parlementsvoorzitter Juan Guaidó, die zich twee weken geleden uitriep tot president.

De Internationale Contactgroep (ICG), donderdag bijeen in Montevideo, opereert naast en los van een andere groep van eveneens veertien landen, die op hun manier ook probeert Venezuela uit de crisis te trekken. De meeste leden van deze zogeheten Limagroep stellen zich minder onpartijdig op en zijn onverzoenlijk tegenover Maduro.

Dinsdag riepen elf van de veertien leden van de Limagroep na een vergadering in Ottawa het Venezolaanse leger op zich te scharen achter de zelfbenoemde president, parlementsvoorzitter Guaidó. Zo zou een regeringswissel mogelijk worden zonder geweld. Drie leden van de groep waren het niet eens met de oproep.

Verwarrende overlap

Zo bestaat er een merkwaardige en nogal verwarrende overlap tussen beide groepen. De Limagroep (dertien Latijns-Amerikaanse landen plus Canada) bestaat grotendeels uit landen die een harde lijn tegenover het Maduro-bewind voorstaan en geen pogingen doen te bemiddelen. Maar de groep telt ook drie landen die Guaidó niet hebben erkend als president: Mexico, Guyana en Saint Lucia. Vandaar dat de Limagroep zich in Ottawa niet als één man schaarde achter de oproep aan het leger Maduro in de steek te laten.

De Montevideogroep, ofwel ICG, probeert zich dan wel op te stellen als neutrale bemiddelaar, maar bestaat grotendeels uit landen die Guaidó hebben erkend als president – wat wellicht moeilijk valt te rijmen met een rol als onpartijdige mediator. Daartoe behoren zeven Europese landen plus de EU. Italië echter blijft de regering-Maduro erkennen.

Bovendien zijn twee landen van de Limagroep óók lid van de ICG: Mexico en Costa Rica. Costa Rica heeft Guaidó erkend, Mexico niet. Ook ICG-leden Bolivia en Uruguay hebben de parlementsvoorzitter niet erkend als staatshoofd. ICG-lid Ecuador heeft dat wél gedaan, maar is dan vreemd genoeg weer niet lid van de Limagroep.

Mexico is, samen met gastheer Uruguay, zelfs voortrekker van het Montevideo-initiatief. Beide landen kwamen met het Montevideo Mechanisme, dat voorziet in dialoog en onderhandeling. De Europese landen haakten daarbij aan.

Vier stromingen

Niettemin zijn op het diplomatieke speelveld rond de Venezuela-crisis grofweg vier stromingen te onderscheiden. Naast de Limagroep en de Internationale Contactgroep opereert president Trump solistisch, zoals de wereld van hem gewend is. De VS zijn de agressiefste partij in het spel en zijn geen lid van de Limagroep.

Daarnaast zijn er landen als Rusland en Turkije, die Maduro nadrukkelijk steunen en zich keren tegen alle pogingen, intern zowel als van buitenaf, om zijn presidentschap ter discussie te stellen. Rusland toonde zich donderdag teleurgesteld niet te zijn uitgenodigd voor de vergadering in Montevideo. ‘Ze hadden ons op z’n minst kunnen vragen als waarnemer’, zei onderminister van Buitenlandse Zaken Sergej Riabkov.