Van een onzer verslaggevers
Willemstad - De excuses voor het slavernijverleden zijn gemaakt. ,,Today I apologize.
Awe mi ta pidi diskulpa. Tide mi wani taki pardon”, zo eindigde de Nederlandse premier Mark Rutte zijn speech in Nederland. Op alle Nederlands-Caribische eilanden en in Suriname waren er vertegenwoordigers die op elk hun eigen wijze excuses hebben gemaakt namens de Nederlandse regering. Op Curaçao was dat staatssecretaris Alexandra van Huffelen (D66) van Koninkrijksrelaties. De sprekers hebben benadrukt dat de excuses van gisteren een eerste stap zijn en een nieuw begin en dat er nog vele stappen moeten volgen. Zo zegt Rutte: ,,We weten dat er niet één goed moment is voor iedereen, niet de juiste woorden voor iedereen, niet één juiste plaats voor iedereen. En ik erken dat de aanloop naar deze dag beter had gekund. Maar laat dat geen reden zijn dan maar niets te doen. We moeten met elkaar stappen vooruit zetten. We moeten met elkaar verder komen. Dus laat ons dat gesprek over het slavernijverleden alsjeblieft voeren, ook als dat een moeilijk gesprek is.”
Hij erkent dat te weinig opeenvolgende Nederlandse regeringen na 1863 gezien en erkend hebben dat het slavernijverleden een negatieve doorwerking had en heeft. ,,Daarvoor bied ik namens de Nederlandse regering excuses aan.” De minister-president veroordeelt de slavernij als misdaad tegen de menselijkheid, als een misdadig systeem, ‘dat wereldwijd onnoemelijk veel mensen onnoemelijk veel en groot leed heeft gebracht, en dat doorwerkt in de levens van mensen hier en nu’. ,,En wij in Nederland moeten ons aandeel in dat verleden onder ogen zien. En we kunnen niet voorbijgaan aan de doorwerking van het verleden in onze tijd”, zo voegt hij eraan toe. Tegelijkertijd geeft hij aan dat het moeilijk is algemene uitspraken te doen over het slavernijverleden. ,,Want hoe doe je recht aan al die verschillen? Wat is daarvoor het beste moment? En hoe omvat je met woorden zoveel onrecht, zoveel pijn, zoveel gruwelijkheden? Elke poging daartoe zal altijd onvolkomen zijn en nieuwe vragen en discussies oproepen. Met alle emoties die daarbij horen.”
Van Huffelen staat bij het Tula-monument op het Rif en refereert aan de Curaçaose leider van de slavenopstand. De speech start met de woorden van het Doble R-lied ‘Tula warda, no wak ahinda’ en zij eindigt met ‘Tula Wak’, want ‘we laten Tula niet meer wachten’. Zij geeft aan dat de weg naar verzoening en herstel geen keurig geasfalteerd pad is. En ook dat de excuses, die de minister-president namens de Nederlandse regering aanbiedt, een onmisbare eerste stap zijn. Van Huffelen benadrukt hoe belangrijk verzoening is. ,,Met het verleden én met elkaar. Want alleen dan kan onze gezamenlijke toekomst vorm krijgen.”
Ernst Kuipers, minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport staat op Sint Maarten stil bij de slavenheldin van dat eiland One-Tété Lokhay. ,,Haar verhaal staat - net als vele andere - symbool voor kracht, moed en onverschrokkenheid”, aldus Kuipers. Ook hij noemt de eerste stap: ,,Hopelijk is de Nederlandse verontschuldiging het begin van een verdere dialoog. U heeft terecht gevraagd om erkenning van uw lijden. Vandaag zetten we een stap in die richting. Een eerste stap. En er zullen nog vele stappen moeten volgen.”
De Nederlandse minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Karien van Gennip heeft diep respect voor de vergevingsgezindheid van de Bonairianen. Maar, er zijn ook Bonairianen voor wie excuses een belangrijk gebaar zijn. ,,Aan hen wil ik zeggen: Ik hoop dat de woorden van de minister-president en mijn komst hier, vandaag, u goed doen. Dat zeg ik uit de grond van mijn hart. Excuses zijn woorden. De Nederlandse regering wil bij deze woorden ook een aantal daden voegen.”
Eric van der Burg, staatssecretaris van Justitie en Veiligheid zegt op Aruba: ,,Nederland wil een nieuw begin maken in de omgang met het slavernijverleden. De Nederlandse regering buigt het hoofd in schaamte en steekt een hand uit naar degenen die tot op de dag van vandaag de gevolgen van dat verleden voelen. Ik hoop dat deze dag, in aanloop naar die 1e juli 2023, het begin markeert van een diepere dialoog over ons verleden. Vandaag steekt de Nederlandse regering een hand uit. Niet als afsluiting, maar als uitnodiging voor een nieuw begin.”
Op Saba zegt Maarten van Ooijen, staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport: ,,De woorden van onze premier van vandaag zullen onze wereld misschien niet meteen veranderen. Maar ik hoop dat ze een eerste stap kunnen zijn. Een erkenning van het aangedane leed. Ik hoop dat ze een gesprek op gang brengen. Niet alleen hier vandaag, op uw eiland, maar ook - en vooral - in het hele Koninkrijk.” En zo eindigt hij zijn speech, ook op Saba moet elk jaar samengekomen worden bij een monument dat de namen draagt van alle 734 in 1863 bevrijde slaven.
Tot slot Sint Eustatius waar Marnix van Rij, staatssecretaris van Financiën een toespraak heeft gehouden. ,,Sint Eustatius ademt de geschiedenis - ook de meest schaamvolle bladzijden daarvan. Wij kunnen de ogen daar niet voor sluiten.” De opgravingen spreken boedelen. ,,Excuses dienen verder te gaan dan woorden alleen, het traject daarna geeft de woorden betekenis. De Nederlandse staat stelt geld ter beschikking om bij te dragen aan onze gezamenlijke kennis van het verleden en om het collectieve bewustzijn te versterken. Voor Sint Eustatius betekent het dat we de wens willen vervullen om een gedenkplaats op te richten voor de voorouders die zijn opgegraven - op een respectvolle en voor de nabestaanden passende manier.”
