Direct naar artikelinhoud
ReportageWillemstad

Op Curaçao is de giftige koraalduivel zo’n plaag dat zelfs toeristen erop mogen jagen

Een giftige koraalduivel wordt gespiest met een speer.Beeld Lisette Keus

Koraalduivels zijn slecht voor het Caribische rif. Curaçao gedoogt daarom de jacht op de exoot door bewoners en toeristen. Maar die geeft zich niet zomaar gewonnen. 

“Wil je echt weten hoe pijnlijk een steek van een koraalduivel is?”, vraagt Lisette Keus (37) terwijl ze aan een van de bountystrandjes nabij Willemstad staat. “We moeten nog het water in.” Ze laat haar linkerhand zien. “Misschien twee keer een schorpioenensteek, of tien keer een wespensteek.” 

Tussen de knokkel van haar ring- en middelvinger zitten een litteken en een verkleurde plek. In haar linkerduim zit een deukje van de stekel die zich tijdens het schoonmaken van de vis na de jacht door haar vel boorde. Haar onderarm zwol tot aan haar elleboog op, en op haar duim kwam een bloedblaar rondom het vlees, dat afstierf door het gif. “Als je tien kilo koraalduivels moet schoonmaken, word je onvoorzichtig. Dat zijn de momenten dat je gestoken wordt.”

Jagen met een speer

Keus heeft van haar hobby haar beroep gemaakt: ze jaagt op koraalduivels met een speer. Dat is op Curaçao verboden, maar voor de koraalduivel, ook wel lionfish genoemd, wordt deze jachtmethode gedoogd: de koraalduivel is namelijk een bedreiging voor Curaçaos ecosysteem onder water. Het zijn er zoveel dat zelfs duikende toeristen onder begeleiding mogen jagen op de vissen.

Keus woonde als kind enkele jaren op Curaçao, dook al vanaf haar tiende en kreeg zo de liefde voor het rif met de paplepel ingegoten. Toen ze ruim tien jaar geleden terugkwam naar het eiland zag ze haar prooi voor het eerst. “Als kind had ik hier nog nooit koraalduivels gezien.” Opeens hingen de dieren overal tussen het koraal.

Voor de Cariben is de koraalduivel een exoot. In de jaren tachtig werden ze voor het eerst gezien in de wateren bij Florida. Het is een populair huisdier bij liefhebbers van tropische vissen, en vermoedelijk zijn ze losgelaten door onnadenkende aquariumeigenaren. Sindsdien maakt de koraalduivel zijn opmars in de warme Caribische wateren. Doordat ze vis die algen van het koraal eten op het menu hebben, wordt ook het koraal bedreigd: dat stikt als er te veel algen op groeien.

Liesbeth Keus (37) op het strand van Willemstad, klaar voor de jacht op de koraalduivel.Beeld Rosanne Kropman

Slimme vis

Je zou het niet zeggen als je ze in het azuurblauwe water ziet dobberen – ogenschijnlijk zonder een vin te verroeren – maar koraalduivels hebben een aantal verbluffende eigenschappen die de weg vrijmaken voor een veel te dominante rol op het kwetsbare rif. Ze zitten slim in elkaar, vindt Keus. Zoals veel jagers heeft zij bewondering voor haar prooi. Koraalduivels kunnen overleven op 500 meter diepte, ze kunnen maanden zonder eten maar ook snel grote hoeveelheden naar binnen werken, en ze zwemmen in zowel zout als brak water.

Een vrouwtje legt zo’n dertigduizend eitjes per keer, en is tweemaal per week vruchtbaar. “Ik heb niet de illusie dat we ze hier helemaal wegkrijgen.” Na de twee lockdowns op Curaçao, toen er dus ook minder duikers achter de koraalduivels aanzaten, zag Keus de populatie in no time weer groeien.

En dan zijn er nog de slimme jachttechnieken van de koraalduivel, die een bedreiging vormen voor andere vissen: met hun wijde vinnen kunnen ze een soort scherm maken waarmee ze niet alleen solitair, maar ook als groep kunnen jagen. De inheemse koraalbewoners herkennen de exoot bovendien niet als gevaar. Ze vreten alles wat in hun in verhouding grote bek past. “Ik vond zelfs een kleine koraalduivel in de maag van een van zijn soortgenoten, maar het zijn passieve jagers: ze hangen in het rif te wachten tot er een vis voorbij komt.”

Handgeladen paalspeer

Die passiviteit is ook zijn zwakke plek. Keus legt een anderhalve meter lange stok op een geïmproviseerde tafel. Aan de punt zitten drie scherpe pinnen, aan het uiteinde een groot elastiek. “Dit is een handgeladen paalspeer. Doe je duim om het elastiek, pak met diezelfde hand het midden van de speer zodat het elastiek gespannen staat, strek je arm zodat de punt zo dicht mogelijk bij de kop van de koraalduivel zit voor een instant kill. Richt, en laat los. Kom, even oefenen.” Met gemak schiet ze een blaadje op het strand aan snippers.

De kunst is om je ademhaling onder controle te houden. “Je zult merken dat het spannend is, maar je wilt rustig ademen, zoals bij yoga, zodat je stil en gecontroleerd kunt blijven hangen onder water. Dat is best moeilijk.”

Dat blijkt. 

We zijn nog geen kwartier in zee als er twee koraalduivels langszweven, als bruin-wit-gestreepte spookjes onder een weelderig begroeide rots waar tientallen kleine visjes omheen dartelen. Keus neemt het eerste exemplaar te grazen. Dan de tweede, die kennelijk niet doorheeft dat zijn soortgenoot net gespiest is. Keus wijst de richting aan voor het beste schot. Maar de combinatie van een speer op spanning brengen, mikken én die yoga-ademhaling is nog niet zo makkelijk als je een vis moet schieten die gewapend is met achttien giftige stekels op zijn rug en buik. “Die stekels zetten ze niet in als aanvalsmiddel,” heeft Keus net nog gezegd, maar die geruststelling is op 18 meter diepte snel vergeten.

Het blijft bij deze ene. Hoe taai ze zijn, blijkt als de vis uit de ‘zookeeper’ komt, een soort buis waarin Keus de vangst onder water vervoert. De drie stekels van de speer hebben haar - het blijkt een vrouwtje - nog niet gedood. Snel prikt ze een mes door haar kop.

Koraalduiveltartaar 

De afgelopen jaren heeft Keus allerlei manieren bedacht om alles van de vis te gebruiken. Toen ze met jagen begon, liet Keus ze achter op het rif als snack voor de barracuda’s, tot ze ontdekte dat de koraalduivels onder andere door Japanners als delicatesse worden gezien. Dus ging ze op zoek naar manieren om ze te bereiden. “Ik hoop dat de koraalduivel de snapper, barracuda en tonijn gaat vervangen op het menu hier.”

Voor haar eigen restaurantje Lionfish & Mangoes in Willemstad koopt ze ook de koraalduivels in van andere duikers. Voor de deur staat een weegschaal en een diepvries waar ze hun vangst in achter kunnen laten. Keus betaalt 9 euro per kilo. Van de vinnen maakt ze sieraden om alles van haar prooi te gebruiken. De stekels, die bij verhitting niet meer giftig zijn, worden prikkertjes voor in de koraalduiveltartaar in haar restaurant. “Soyasaus erbij. Klaar.”

Lees ook: 

Dit kleine visje jaagt kikkers weg, en dus mag hij niet langer worden verhandeld

De zonnebaars, kleurrijk exootje, mag sinds vandaag niet meer worden verhandeld in Nederland en in de overige landen van de Europese Unie. De vis is een bedreiging voor inheemse soorten.

De opmars van de exotische mier

Uitheemse miersoorten manifesteren zich zonder problemen in Nederland. Hebben de steeds zeldzamere inheemse soorten daar geen last van?