ORANJESTAD – Niet iedereen is blij, ook niet in de LHBTI-gemeenschap, nadat afgelopen maandag het geregistreerd partnerschap voor stellen van gelijk geslacht eindelijk is ingevoerd met het vernieuwde burgerlijk wetboek van Aruba.
Desiree Croes, derde van links aan tafel, viert de invoering.
“Ik begrijp dat want ik wilde ook alle gelijke rechten zoals er in Nederland is, voor hen bereiken toen ik met dit amendement kwam. Dat is nog niet helemaal gelukt, we moeten nog even door strijden. Maar het allerbelangrijkste is bereikt. Dus ja, ik ben wel heel blij”, zegt Desiree Croes.
Toen het vernieuwde burgerlijk wetboek van Aruba in 2016 door het parlement kwam, zat advocaat en mensenrechtenactivist Croes nog in de regeringsfractie AVP. Met veel moeite – ook door weerstand van haar fractiegenoten – had ze geprobeerd met een simpel ‘is-teken’ het geregistreerd partnerschap gelijk te schakelen aan het huwelijk. En zo een gelijkwaardig alternatief te krijgen voor homostellen die op Aruba nog altijd niet mogen trouwen.
Nu het parlement bijna vier jaar later de invoering hiervan goedkeurt, hebben volgens Croes geregistreerde homoparen nu meer rechten dan stellen die bijvoorbeeld op Bonaire trouwen en hun huwelijk op Aruba (wat kan sinds 2007) inschrijven.
Huh, hoe kan dat?
Je kan een homohuwelijk inschrijven hier maar de goederenrechtelijke gevolgen zijn nog steeds niet geregeld in onze wetten. Ik denk wel dat je een zaak kan beginnen, want dit klopt niet.
Toch, ook met geregistreerd partnerschap missen homostellen nog steeds bepaalde basisrechten die heterostellen wel hebben?
Ja, daarom is niet iedereen van de LHBTI-gemeenschap nu heel blij. Bijvoorbeeld de ongelijkheid met pensioenrechten, maar dat wordt eigenlijk in andere wetten dan het burgerlijk wetboek geregeld. Toevallig zijn we nu bezig met een zaak tegen de SVB (Sociale Verzekeringsbank, die het basispensioen AOV regelt) voor gelijke pensioenrechten.
Dus je blijft naar de rechter gaan om alle basisrechten af te dwingen?
Zoals ik zei, met mijn eerste amendement wilde ik alle gelijke rechten. Dat is niet gelukt omdat het een paar keer is aangepast om de steun te krijgen. Maar mensen kunnen wegplukken wat ze niet mooi vinden, uiteindelijk halen we ze toch in.
Het belangrijkste staat in de memorie van toelichting: het Oliari-arrest waarbij het Europees Hof duidelijk heeft gesteld dat als een EU-land het (homo-) huwelijk niet kan aanbieden, er een gelijkwaardig alternatief gegeven moet worden. Dus we kunnen elke keer naar de rechter stappen en hiermee ons gelijk halen.
Is het dan niet slimmer dat de overheid nu alle wetgeving aanpast?
Ja, maar ze denken vooral politiek slim. Ze kunnen nu naar hun kiezers gaan met: ik heb een dooie mus verkocht, want dit geregistreerd partnerschap is niet helemaal gelijk aan het huwelijk, jullie huwelijk is nog heilig. Je moet dit dus allemaal meer zien als iets symbolisch.
Symbolisch, maar het burgerlijk wetboek heeft wel vier jaar bijna op de plank gelegen hierdoor. Is dat gebruikelijk op Aruba dat het parlement wetten goedkeurt, maar daarna jaren wacht met de invoering?
Ik weet wel van de leerplicht die zo meer dan tien jaar in een la is blijven liggen. Dat was omdat er niet genoeg geld was. Maar nu was het niet financieel maar gebrek aan politieke durf.
(vervolgt op een felle toon) Uiteindelijk hebben heel veel mensen door deze laffe houding eronder geleden. Want het ging om meer dan 800 wijzigingen van het wetboek die heel veel mensen meer rechten geven, niet alleen de LHBTI-gemeenschap.
Bijvoorbeeld: bescherming van de langstlevende echtgenoot. Een weduwe moest haar huis verkopen om het erfdeel te kunnen betalen dat de kinderen opeisten na de dood van hun vader. De man overleed na 2016 toen het parlement dus de wijziging al had goedgekeurd waardoor deze vrouw beschermd kon worden . Maar ja, ze lieten de invoering dus na. Dat is zo verkeerd.
Terug naar de rechten van de LHBTI-gemeenschap, moet er nog veel gebeuren op Aruba voor hen?
Dat is een beetje de vraag van de kip en het ei: begin je bovenaan bij de bestuurders of de beeldvorming onderaf? Als je kijkt naar Bonaire waar bijvoorbeeld het homohuwelijk is opgelegd door Nederland, maar je nooit draagvlak hebt gecreëerd. En dus een kloof is tussen de echte Bonairiaanse bevolking en Nederlanders die daar wonen.
Op Aruba hebben we wel de discussie gehad en wellicht heeft dat meer geholpen voor sociale acceptatie. Maar voor mij, je moet uiteindelijk toch bij overheid beginnen. De wetten moeten kloppen en dan volgt acceptatie denk ik toch.
Wat is volgens jou nu belangrijk om voor te gaan?
Wijziging van het geslacht. Veel transgenders zitten hiermee want dit is nog niet mogelijk op Aruba. Eigenlijk is dit veel groter dan het homohuwelijk realiseren. Oke, uiteindelijk wil je dat ook op Aruba kunnen. Want ik ga echt niet op 1 knie om te vragen: wil je alsjeblieft geregistreerd partnerschap met mij aangaan?
Aruba is weliswaar een autonoom land, maar gelijke rechten gaat toch het hele Koninkrijk aan?
Het kan inderdaad niet dat Nederlanders geboren in Nederland zoveel meer rechten hebben dan Nederlanders geboren op Aruba. Dat ze een half uurtje hier vandaan op Bonaire meer rechten dan ik hebben.
Ons statuut zegt dat Nederland de waarborgfunctie heeft en dus ook de mensenrechten moet waarborgen. Dan moet je jezelf afvragen of waarborgen ook passief kan gebeuren. Volgens mij niet. Dus Nederland heeft dat nagelaten. Ik heb ook altijd gezegd als geregistreerd partnerschap niet ingevoerd wordt, dat ik een zaak ga beginnen tegen het Koninkrijk.
Nederland heeft zich bovendien heel vaak wél bemoeid met de eilanden als het gaat om financiële aangelegenheden. Zelfs als het een beetje kielekiele is, een grensgeval, bemoeien ze zich ermee en komen er koninklijke besluiten. En voor ménsenrechten doen ze dan niets.
Dus het moet geen kwestie zijn van wat is makkelijker of leuker. Als het om mensenrechten gaat, vind ik, had Nederland allang moeten optreden.
