Direct naar artikelinhoud
ReportageOnderwijs

Op Curaçao lopen veel leerlingen achterstand op, en dus houden scholen nu ook de ouders in de gaten

Bij binnenkomst worden leerlingen eerst getemperatuurd.Beeld Sinaya wolfert

Nederland heeft dertig miljoen euro beschikbaar gesteld voor het onderwijs op Curaçao. Dat is geen luxe. Alleen al door het taalprobleem sneuvelen veel leerlingen voortijdig.

De twaalfjarige Yunaiska Lucas de Jesus is een van de leerlingen uit de achterstandswijk Otrobanda die door hard werken een havo-advies hebben gekregen. Maar de Nederlandse taal blijkt een barrière. Alleen door haar wilskracht, ze wil advocaat worden, zal ze die kunnen overwinnen.

In het kleine huisje waar ze met haar ouders en zusje Wengerly (17) woont, vertelt ze dat ze in het dagelijks leven uitsluitend Papiaments praat, zoals vrijwel iedereen op Curaçao. Nederlands is een vreemde taal die ze amper spreekt. Op het Kolegio Santa Famia, waar ze naar de basisschool ging, worden alleen de vakken rekenen en taal in het Nederlands gegeven, alle overige communicatie gebeurt in de landstaal.

Nu ze op het Maria Immaculata Lyceum (MIL) zit, breekt dat haar op. Zoals ze zelf zegt, bestaat haar dag uit “...naar school gaan, eten, en dan huiswerk, huiswerk, huiswerk”. Daar is ze drie tot vier uur per dag mee bezig. “Daarna kijkt ze nog wel even televisie op haar telefoon”, vult Wengerly lachend aan.

We  hebben maar één laptop

Ze zitten in de propvolle kamer met de voordeur op een kier. Alleen de ventilator geeft verkoeling. Wengerly vertelt dat Yunaiska de ene week online les krijgt en de andere week naar school gaat. “Binnenkort moet ik ook online lessen volgen, terwijl we maar één laptop hebben.”

Yunaiska heeft op school geen pauze, omdat ze dan met een vijftiental leerlingen extra Nederlandse les krijgt. Voorlopig alleen begrijpend lezen: veel leerboeken zijn in het Nederlands. Hoewel ze zucht over zo veel schoolwerk, is ze blij met de school. “De juffrouw helpt je en de andere leerlingen ook. We maken soms samen huiswerk en de meesten zijn heel sociaal. Maar sommigen vechten in de klas of maken ruzie.”

Om beurten maken de leerlingen de stoeltjes schoon.Beeld Sinaya wolfert

Yunaiska is een voorbeeld van wel willen, maar alleen met heel veel inzet kunnen. Het ligt niet aan haar en niet aan de (basis)school. Juist Kolegio Santa Famia probeert leerlingen op alle mogelijke manieren zo goed mogelijk te begeleiden. Dat is lastig in een buurt met heel veel eenoudergezinnen en zo’n 30 procent Spaanstaligen. Maar het bevlogen schoolhoofd, Indira Jansen-Cicilia, en haar team doen er alles aan met extra lessen voor anderstaligen, voor kinderen met een taalachterstand, en dat zijn er veel, en voor kinderen zonder voorschools onderwijs.

Jansen: “We hebben wekelijks overleg binnen ons zorgteam en praten met de ouders. Zo nodig halen we er een psycholoog of psychiater bij.” Wat de problemen zoal zijn? “We hebben veel tienermoeders; er is sprake van mishandeling; of een kind moet thuis op zijn broertjes en zusjes passen omdat moeder werkt.”

Laatkomer

Behalve de leerlingen begeleidt Jansen ook de ouders. Wanneer een leerkracht om half acht een koperen bel luidt als teken van het begin van de lessen, komt er nog een hele sliert te laat binnen. Omdat de ouders hen te laat naar school brengen. Die verdienen ‘straf’ volgens Jansen, niet de leerlingen. Vandaag is ze tevreden omdat een notoire laatkomer al om kwart over zeven op school was met een trotse moeder. “Hij kwam elke dag drie kwartier tot een uur te laat. En elke keer ging ik zijn moeder uitleggen dat dat echt niet kan. Want hoe leert hij om later op tijd op zijn werk te komen? Het kind vindt het ook niet leuk om telkens te laat te komen. Ik ben blij dat hij nu op tijd is, maar morgen kan het weer acht uur of later zijn.”

Tot halverwege de vorige eeuw was Otrobanda nog een bloeiende wijk met fraaie huizen, naast eenvoudige arbeiderswoningen. Maar de middenklasse vertrok naar nieuwbouwwijken elders op het eiland, en toen in 1985 Shell van het eiland vertrok, sloeg de verpaupering hard toe. Nu is de armoede overal in de wijk aanwezig. Volgens de laatste volkstelling (2011) leeft 42,9 procent onder de armoedegrens, tegen 25,1 procent van het hele eiland. Ook het aantal bijstandgerechtigden is relatief groot.

Via een stichting krijgen 25 kinderen elke dag een ontbijtje en een middagmaal op school en nog eens brood en fruit mee naar huis, omdat ze anders met honger in de klas zitten. Jansen vertelt over een oud-leerlinge die ze complimenteerde omdat ze zo was afgevallen. “Toen bleek dat haar moeder een nieuwe vriend had en niet altijd eten kookte. Ze moest maar naar haar oma.”

Geen perspectief

Jansen noemt het grootste probleem van Otrobanda dat de ouders geen perspectief hebben. Zeker niet in de huidige coronacrisis die veel werkeloosheid en dus nog grotere armoede tot gevolg heeft. Ook het lage opleidingsniveau van de ouders baart zorgen: de helft heeft hooguit de basisschool afgerond en sommigen zijn zelfs analfabeet.

Ontbijt en lunch op school.Beeld Sinaya wolfert

Dus biedt ze de ouders desgewenst ondersteuning. Als een gezin bijvoorbeeld is afgesloten van water en elektra, benadert ze leverancier Aqualectra voor een betalingsregeling. Daarna krijgt de moeder een pagatinu, een kaartje waar ze geld voor stroom en water op kan zetten, net als op een telefoonkaart. “Eerst houd ik het kaartje en waarschuw ik wanneer ze weer geld moeten storten. Maar omdat ze moeten leren omgaan met geld, geef ik het kaartje na verloop van tijd terug en volg ik via hun kind of ze er wel op tijd geld op zetten.”

Ze vindt zichzelf hard, maar ze merkt dat de ouders respect voor haar hebben. “Ze zien dat ik een luisterend oor bied en kan helpen. Als er een afspraak met de psycholoog gemaakt moet worden, wil ik dat ze het zelf doen. Daardoor leren ze de verantwoordelijkheid voor hun kind op zich te nemen.”

Digitaal onderwijs

Nederland zegde begin deze maand geld toe om de coronacrisis het hoofd te bieden op Curaçao. Dertig miljoen is bestemd voor het onderwijs. Hoewel de miljoenen uit Nederland vooral voor onderwijshuisvesting bestemd zijn, zoals reparatie van ramen en deuren, gaat Nederland ook investeren in digitaal onderwijs.

Jansen juicht dat toe. “We willen daar meer mee doen, maar veel beamers doen het niet meer. We hebben maar één lokaal met een digibord en de tien tablets die we hebben gekocht, moeten door de hele school worden gebruikt.”

Tijdens de eerste coronagolf moest de school alle lesstof voor de leerlingen kopiëren, omdat er nauwelijks mogelijkheden voor online lessen waren. Inmiddels zijn ze beter voorbereid op een nieuwe lockdown. Nu de lessen nog doorgaan, worden alle leerlingen ’s ochtends vroeg getemperatuurd. Daarna worden de handen ontsmet, terwijl corveeploegjes in de lokalen de tafels en stoelen schoonmaken. Bij de voordeur begroet Jansen elke leerling bij naam en ze vertelt dat ze zo’n twee tot drie keer per week een leerling met koorts naar huis moet sturen.

Het extra geld voor onderwijs is cruciaal voor de Yunaiska’s van Curaçao. Want het is lastig om advocaat te worden op een eiland waar de onderwijsmethoden verouderd zijn, moderne leermiddelen vaak ontbreken en onderwijshervormingen op zich laten wachten. En dan ook nog in een vreemde taal.

Nieuw steunpakket

Na maandenlang gesteggel over voorwaarden is de kogel door de kerk. Begin deze maand bereikten Curaçao en Nederland politieke overeenstemming over een nieuw steunpakket om de coronacrisis en de gevolgen daarvan te bestrijden. Zonder liquiditeitssteun wordt rekening gehouden met een economische krimp van 15 tot 30 procent. De armoede die toch al groot is, zal verder toenemen. Het speciaal daarvoor op te richten Caribisch Hervormings- en Ontwikkelingsorgaan (COHO) houdt toezicht op de uitvoering van de aan de steun verbonden structurele hervormingen en gaat consequenties verbinden aan onvoldoende medewerking.

Nederland stelt daarnaast geld beschikbaar voor onderwijshuisvesting (30 miljoen euro), versterking van de rechtsstaat (25,3 miljoen euro), en versterking van bedrijven die te lijden hebben onder de coronacrisis (maximaal 20 miljoen euro).

Deze publicatie is tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (www.fondsbjp.nl).

Lees ook:Curaçao vreest Rutte’s persconferentie: ‘Geen Nederlandse toeristen is voor ons de doodsteek’

Curaçao wacht met angst en beven op de persconferentie dinsdag. Zal premier Rutte een negatief reisadvies afkondigen voor vakanties in het buitenland tijdens de kerstvakantie?