Onderzoek doorwerking slavernij van start

18 augustus 2021 | Kim Hendriksen

WILLEMSTAD – Op Curaçao is tijdens Dia di lucha pa libertat (de dag van de vrijheidsstrijd) de grote slavenopstand herdacht tijdens de Tulaherdenking. Als leider van deze opstand was Tula een van de belangrijkste vrijheidsstrijders van de Nederlandse Antillen.

Vorig jaar werd tijdens de Tulaherdenking het online slavenregister gelanceerd. De database van het Slavenregister was volgens Max Scriwanek, directeur van het Nationaal Archief Curaçao de eerste fase van een groter project. “In samenwerking met de Radboud Universiteit zijn we begonnen met een subsidieaanvraag voor fase twee: de database van onze Burgerlijke Standsregisters koppelen aan de database van de slavenregisters.”

Ook andere registraties worden daaraan gekoppeld, bijvoorbeeld de manumissie-registraties (vrijkopen of vrijmaken uit slavernij) en de borderellen van uitbetalingen bij de emancipatie (afschaffing slavernij 1863), aldus Scriwanek. Dit project is niet alleen interessant voor de wetenschap maar voor iedereen die afstammen van deze mensen of geïnteresseerd zijn.

Door het koppelen va de databases wordt het mogelijk om de namen uit de slavernij-periode te volgen in latere periodes of zelfs op achternaam te zoeken naar personen in slavernij (die toen nog geen achternaam hadden). Historisch demografisch onderzoek (doorwerking van slavernij naar latere periodes) wordt hierdoor mogelijk gemaakt, wat een echt researchproject wordt.

Onderzoek door Curaçaose student
“Dat is de reden waarom we ook samenwerken met de University of Curaçao in deze fase van het project. De bedoeling is dat Radboud Universiteit in zijn fondsaanvraag ook de mogelijkheid voor onderzoek van een Curaçaose student meeneemt, die hierin (promotie)onderzoek kan doen”, aldus de directeur.

De projectleider van dit onderzoek is historicus Coen van Galen van de Radboud Universiteit. Doormiddel van het in kaart brengen en koppelen van de gegevens hoopt hij een beter beeld te krijgen van de doorwerking van het slavernijverleden. Hij doet dit op het eiland door in de levens te duiken van de inwoners van Curaçao tussen 1839 en 1950. “Wat wij onderzoeken is hoe mensen hun leven opbouwden na de slavernijperiode. Het is namelijk niet zo dat toen de slavernij is afgeschaft, de voormalige slaafgemaakten dezelfde mogelijkheden en kansen hadden.”

Het Tula Monument

Uit het onderzoek moet ook meer informatie komen over de mensen die uit de slavernij wisten te ontsnappen en die hebben geprobeerd te vluchten. “De slaafgemaakten die hebben kunnen vluchten, hebben vaak gemeenschappelijke kenmerken. Bijvoorbeeld informatie over slaafgemaakten die op de scheepswerf werkten. Door goed samen te werken wisten ze een boot te bemachtigen en zo te ontsnappen naar Haïti. Deze vluchtpoging was succesvol omdat deze mensen wisten hoe het schip werkte, en hadden contacten in de haven.”

De succesvolle vluchtpogingen waren voornamelijk mannen. “Vluchtpogingen van moeders met kinderen waren bijna nooit succesvol. Met kinderen was het heel moeilijk om weg te komen. Dit is data dat we door dit onderzoek te weten komen”, zegt Van Galen.

Tulaherdenking 2021

Iedereen geregistreerd
Volgens Van Galen heeft Curaçao uitzonderlijk veel informatie beschikbaar die naar individuen terug te brengen zijn. “Iedereen die in de laatste decennia in de negentiende eeuw in de slavernij leefde op Curaçao is geregistreerd. Er is een register van mensen die verkocht werden, een register van mensen die wegliepen, dat geeft ons een unieke inkijk in die periode. We hopen er zo achter te komen hoe de slaven leefden, wat hun kijk op vrijheid was en waar ze van droomden”.

Het kleine beetje informatie wat beschikbaar is over wat een tot slaafgemaakte persoon in die tijd dacht is de informatie dat bekend is over verzetsstrijder Tula. “Tula is de meest ongebruikelijke persoon in de slavernij die je kan vinden. Hij was de leider van een grote slavenopstand (zoveel slavenopstanden zijn er niet geweest op Curaçao) en een pastoor heeft de opinies die hij had over vrijheid opgeschreven. Hij is de enige tot slaafgemaakte van wie dat is gedocumenteerd”, aldus Van Galen.