WILLEMSTAD – Maar liefst twee op de drie mensen die zich ziek melden op Curaçao, blijken niet om medische redenen zich ziek te hebben gemeld. Dat is een opmerkelijke conclusie uit een eerder onderzoek van adviesbureau Optima Arbodienst. Drie jaar later, blijkt het probleem achter de ziekmeldingen amper te zijn aangepakt.
“Over het algemeen melden mensen zich namelijk helemaal niet ziek vanwege medische redenen, maar vanwege een conflict, problemen op de werkvloer of in hun privéleven”, aldus Arthur Nivillac van het adviesbureau achter het onderzoek.
Het blijkt in de praktijk nog moeilijk te zijn om dit probleem achter de ziekmeldingen aan te pakken: de Arbowet is meer dan zestig jaar oud, de werkplekken zijn vaak slecht, werknemers raken ongemotiveerd en werkgevers nemen niet hun verantwoordelijkheid.
Een bedrijf vol ongemotiveerde mensen
Maar waarom melden mensen zich dan ziek, als ze niet echt ziek zijn? Volgens de arbo-specialist investeren bedrijven niet genoeg in de werknemers. Het gaat er niet alleen om hoeveel geld ze elke maand krijgen, maar ook of leidinggevenden hun collega’s genoeg motiveren en inspireren.
“Werknemers hebben nog steeds het idee dat werk puur alleen is om geld te verdienen”, ziet arbo-specialist Nivillac. “Je merkt ook de service vanuit bedrijven niet is zoals het hoort. Dat komt omdat mensen niet gemotiveerd zijn. Dan krijg je dat de productiviteit op het eiland ook laag is. Mensen werken alleen voor het geld.”
Maar het stereotype beeld wat veel werkgevers hebben komt ook niet uit de lucht vallen. “Heel vaak zitten mensen ook nog op een werkplek die eigenlijk niet bij ze past, maar dat komt ook door de kleinschaligheid van het eiland. Je neemt dan maar een baan om inkomen te hebben.”
Werkplekken blijken slecht voor de gezondheid
Mensen werken vaak onder slechte omstandigheden. “Veel te kleine ruimtes, weinig licht, muren met schimmels, lekkende airco’s, knipperende tl-buizen. Ik kan nog veel meer voorbeelden noemen”, vertelt Nivillac.
“Wat ook opvalt is bedrijven werkplekken hebben die niet afgesteld zijn op de fysieke behoeften van de werknemers, zoals een goede bureaustoel. Dat kost geld, ja. Maar het is wel belangrijk. Als je straks rugklachten krijgt, zit je als werknemer met een vervelend probleem. En het bedrijf waar je voor werkt, zit met een nog groter probleem.”
“Als werkgever ben je trouwens verplicht om de juiste arbeidsomstandigheden aan te bieden”, aldus Nivillac. “Dit gaat niet alleen om de gezondheid: goede arbeidsomstandigheden zorgen ervoor dat mensen uiteindelijk gemotiveerder en productiever zijn met hun werk.”
Bedrijven nemen vaak niet hun verantwoordelijkheid
Dat 65 procent niet echt ziek blijkt te zijn, kost ook onnodig veel geld. Bedrijven verliezen geld door de ziekmeldingen, maar ook de Curaçaose belastingbetaler draait op voor de kosten die de Sociale Verzekeringsbank (SVB) maakt.
“Werkgevers stoppen vervolgens geen tijd om uit te zoeken waarom hun werknemers zich ziek melden”, aldus Nivillac. Daardoor lukt het ook niet om het probleem om het grote aantal ziektemeldingen op het eiland terug te dringen.
De manier waarop de Curaçaose overheid het ziekteverzuim registreert, maakt het moeilijk om de mensen eruit te filteren die niet echt ziek zijn, vindt Nivillac.
“Het probleem is ook: de SVB kijkt met een medische bril naar mensen die zich officieel ziek melden. Ze kijken niet naar wat er nog meer aan de hand kan zijn. Daardoor kunnen mensen ook niet doorverwezen worden naar de juiste hulpverleners. Bijvoorbeeld naar een maatschappelijk werker, psycholoog of ergonomie-specialist.”
Stokoude wetgeving: zestig jaar geleden voor het laatst vernieuwdWaar een veilige en gezonde werkplek precies aan moet voldoen, is vastgelegd in een Arbowet. Curaçao kent dat wel, maar de regels zijn ‘zwaar verouderd’. De wet komt uit 1942 en werd voor het laatst in 1955 geüpdatet. Deze oeroude regelgeving zorgt zelfs voor bedrijfsongevallen. “Want werkgevers willen geen kosten maken”, ziet arbeidsadvocaat Roque Koeijers. “Ze geven vaak hun werknemer bijvoorbeeld geen beschermende kleding wanneer deze mensen met chemische stoffen moeten werken. Het kan leiden tot brandwonden.” |
Slechte arbeidsomstandigheden zorgen voor onnodig veel ziekteverzuim en leed. Dat er onder maar liefst 65 procent van de ziekmelders nog veel meer blijkt te spelen – zoals een arbeidsconflict en demotivatie – verbaast arbeidsadvocaat Koeijers niet. “De meeste werknemers zijn niet ziek, maar worden door omstandigheden verziekt. Dit is een waarheid als een koe.”
Hoe nu verder?
Ook arbo-specialist Arthur Nivillac dringt erop aan dat de arbowetgeving vernieuwd wordt. Het moet dringend worden aangevuld met duidelijke verplichtingen voor werkgevers, bijvoorbeeld waar een werkplek precies aan moet voldoen.
Dit is niet alleen een verantwoordelijkheid van bedrijven en de politiek, stelt Nivillac. “Om het ziekteverzuim naar beneden te halen is het belangrijk dat werknemers bewust worden dat als ze niet op de goede plek zitten, ze ontslag moeten nemen en verder moeten gaan kijken.”
Dat is makkelijker gezegd, dan gedaan. In de afgelopen tien jaar is de economie van Curaçao vooral verder aan het krimpen. Veel bedrijven hebben het moeilijk en het aantal banen zijn in veel sectoren minder geworden.
“Maar dat mag niet de reden zijn om mishandeling en slechte omstandigheden te accepteren”, vindt Nivillac. “Door niks eraan te doen word je vroeg of laat toch ontslagen omdat je minder gaat presteren.”
Door het ontbreken van een financieel vangnet voor arbeiders is het voor veel mensen ook lastig om ontslag te nemen, ziet de arbo-specialist. Met een vernieuwde arbo-wetgeving kan de politiek ervoor zorgen dat werknemers beter beschermd worden, vinden de experts.
Maar de wet stelt weinig voor als er niet voldoende gecontroleerd én gehandhaafd wordt. Bovendien zijn er te weinig controleurs in dienst bij de arbeidsinspectie, merkt advocaat Koeijers. “De overheid moet dus óf meer mensen gaan aannemen óf dit werk uitbesteden.”
