Voorkom massatoerisme op onze werelderfgoedplekken

VN-organisatie Unesco heeft dit jaar drie Nederlandse gebieden aangewezen als werelderfgoed. Het Nederlandse koninkrijk telt daardoor nu elf erfgoedplekken, waarvan er één op Curaçao ligt. Het zijn plekken om te koesteren.

De omstreden Drentse Koloniën van Weldadigheid – Veenhuizen, Frederiksoord en Wilhelminaoord – zijn nu ook werelderfgoed. Met deze in 1820 opgerichte koloniën werd gepoogd arme mensen via dwangarbeid op het land zelfvoorzienend te maken. Unesco ziet ze als de oorsprong van onze verzorgingsstaat.

Ook de hele Hollandse Waterlinie is tot erfgoed benoemd. Het is een begin 19de eeuw gebouwd verdedigingswerk van 200 kilometer tegen buitenlandse invallen. De Stelling van Amsterdam was al werelderfgoed. Nu gaat het om het hele netwerk van 96 forten, dijken, sluizen, kanalen en inundatiepolders waarmee stukken Nederland onder water konden worden gezet.

Ten slotte is de 2000 jaar oude Neder-Germaanse Limes op de lijst gezet. De Limes was de grens van het oude Romeinse Rijk in de provincie Neder-Germanië en strekt zich uit van Katwijk aan Zee, via Nijmegen naar Duitsland.

Betekenis van werelderfgoed is vooral symbolisch 

Unesco dicht Nederland vooral historische betekenis toe als waterland, als burgersamenleving en via inpoldering als een ‘ontworpen’ land. Toch lijkt de betekenis van werelderfgoed vooral symbolisch te zijn.

De waarde zit verder in de aantrekkingskracht op toeristen. De erfgoedplekken blijken veelal zichzelf te moeten bedruipen. Ze financieren het beheer, het onderhoud en de restauratie vooral uit kaartverkoop, evenementen en souvenirwinkels. De subsidie van de overheid en van Unesco schiet tekort om het erfgoed in stand te houden.

Vanwege geldgebrek wordt niet overal in de wereld het werelderfgoed goed onderhouden of op waarde geschat. Het Engelse Liverpool verloor vorige week zelfs zijn status als werelderfgoed, vanwege de herontwikkeling van de beroemde waterkant.

In Nederland ligt het risico meer bij massatoerisme op relatief kleine plekken, waar de omgeving onder lijdt. Inwoners van Kinderdijk klagen hier al jaren tevergeefs over.  En alhoewel Giethoorn niet op de werelderfgoedlijst staat, zien veel inwoners in dit dorp het massatoerisme uit China ook graag ingeperkt. 

Toeristen bezoeken graag een mooi plek op de werelderfgoedlijst. Maar overmatig toerisme beschadigt het erfgoed en schaadt het woonplezier van omwonenden. Ook deze belangen moeten in het oog worden gehouden bij werelderfgoed. Gemeenten zouden paal en perk kunnen stellen aan de toeristenstroom. 

Ook Unesco kan hierin bijdragen, door al bij de benoeming tot erfgoed grenzen aan massatoerisme te stellen. Dat zou het draagvlak vergroten, en een duurzaam behoud van het erfgoed borgen.