Foto: Begraafplaats Janwé op Curaçao

WILLEMSTAD – In de begrafeniscultuur op Curaçao wordt vaak in grote groepen afscheid genomen en speelt fysieke en persoonlijke contact een belangrijke rol. Door het coronavirus is dat niet meer mogelijk. Hoe gaan nabestaanden en de uitvaartwereld om met deze nieuwe situatie?

Om te voorkomen dat het virus zich verder verspreidt heeft de Curaçaose regering besloten dat er niet meer dan dertig mensen een uitvaart op het eiland mogen bijwonen. Daarbij moet iedereen twee meter afstand van elkaar bewaren en mogen er maximaal 15 familieleden in de zaal aanwezig zijn. De gasten moeten na het condoleren bovendien meteen de zaal verlaten.

“Niet iedereen heeft begrip hiervoor, maar er heerst ook berusting”, vertelt begrafenisondernemer Crisma Henriquez. Zij is eigenaar van het uitvaartbedrijf El Señorial. Een uitvaart in coronatijden vergt volgens Henriquez extra aandacht en begeleiding. “Belangrijk is om goed uitleg te geven aan de nabestaanden en de gasten die naar de uitvaart komen.”

Begrafenisondernemer Crisma Henriquez vertelt over de regels
Download de audio hier
.

“Deze manier van afscheid nemen is traumatisch”, vertelt Marelijn Lucas. Zelf ondervond ze onlangs hoe het is om op afstand afscheid te moeten nemen van een dierbare. “Juist het schudden van handen of een bemoedigende knuffel geven tijdens het condoleren is een gebaar van medeleven en past in onze cultuur. Dat is nu verboden”, vertelt Lucas. “De verwerking gaat erg moeilijk.”

Marelijn Lucas vertelt over de impact van social distancing op rouwen
Download de audio hier
.
Duna mi dos

Condoleren zonder een hand te geven – Beeld: El Tributo

Uitvaartonderneming El Tributo van Haidel Haile herkent de pijn van nabestaanden die door de coronamaatregelen niet een traditionele begrafenis kunnen bijwonen. In een campagne genaamd ‘Duna mi Dos’ (geef me twee), wijst het uitvaartbedrijf mensen op het belang van social distancing, maar ook op alternatieve manieren om te condoleren en steun te uiten, zonder zich aan besmettingsgevaar bloot te stellen. ‘Duna mi dos’ is inmiddels een begrip op Curaçao, die door velen wordt gebruikt als iemand te dichtbij komt.

En dan zijn er de uitvaartkosten, die zijn tijdens de coronacrisis veel minder. “Voor de coronacrisis had je begrafenissen met honderden en soms zelfs duizend mensen”, vertelt Henriquez. “Nu is dat niet meer en geven mensen ook geen geld uit aan een condoleanceboek of corsages.” Ook ziet Henriquez andere ontwikkelingen, waaronder kortere rouwadvertentie’s en ‘live streaming’  van een uitvaart.

Crisma Henriquez in gesprek met Dulce Koopman
Download de audio hier
.

Begrafenisondernemer Crisma Henriquez – Foto: Dulce Koopman

Minder begrafeniskosten betekent echter ook minder opbrengsten voor de uitvaartbranche. Veel bedrijven in deze branche verkeren daarom in moeilijke tijden. Bij bloemist Kas di Flor Nelly merken ze dat al heel goed: “Er worden bijna geen rouwkransen meer besteld”, vertelt eigenaar Arnelle Elisa.

“Omdat de overlijdensberichten geen vermelding doen van de uitvaart weten vaak alleen mensen die close zijn, familie of collega’s wanneer de uitvaart plaatsvindt. Zij zijn de enigen die eventueel  een begrafenisbloemstuk bestellen. Maar zelf dat komt niet meer vaak voor”, vertelt Elisa.

‘Ik heb bijna geen inkomsten meer terwijl de onkosten blijven bestaan’
– Bloemist Arnelle Elisa
.

Ook al zouden de bestellingen wel binnenkomen, dan nog zouden bloemisten niet kunnen leveren. “Er is een tekort aan verse bloemen, omdat de grenzen gesloten zijn en er geen bloemen uit Colombia  worden ingevlogen. Voorlopig kunnen er alleen kransen gemaakt worden van kunstbloemen.”

Maar dan is er nog een obstakel: het afleveren van de rouwkrans. Omdat een bloemist geen vitaal bedrijf is, krijgt Elisa geen dispensatie om rouwkransen te leveren. Volgens de maatregelen op Curaçao mogen ook bloemisten niet meer dan twee keer per week de weg op met hun bestelwagens.

“Ik heb bijna geen inkomsten meer terwijl de onkosten blijven bestaan”, vertelt Elisa. Ze heeft hulp gevraagd bij de overheid maar krijgt net als iedereen alleen financiële steun voor haar personeelskosten.

Op de hoogte blijven van de ontwikkelingen op de eilanden en in politiek Den Haag? Abonneer dan net als andere lezers ook gratis op de wekelijkse nieuwsbrief van Caribisch Netwerk.