Maduro leunt op een waaier aan strijders

Zelfs als de Venezolaanse leider Nicolás Maduro dezer dagen werkelijk de controle over zijn strijdkrachten mocht verliezen, staat hij er niet helemaal alleen voor. Sinds hij in 2014 de overleden Hugo Chávez opvolgde, liet hij regeringspartij PSUV versmelten met de Bolivariaanse Nationale Strijdkrachten (FANB). Hij kocht loyaliteit door hoge officieren regeringsposten te geven waar ze rijk konden worden met corruptie of de smokkel van drugs en grondstoffen.

Desondanks zochten ontevreden officieren in 2017 contact met de Amerikaanse functionarissen over steun aan een legercoup. Die vorig jaar uitgelekte gesprekken liepen uiteindelijk op niets uit, mede omdat een deel van de officieren op sanctielijsten van de Verenigde Staten bleek te staan.

Maduro weet dat de steun van de FANB niet onvoorwaardelijk is. Daarom heeft hij de afgelopen jaren naast het leger ook een waaier aan andere gewapende groepen opgezet.Het maakt de poging tot staatsgreep die zich sinds dinsdagochtend in Venezuela ontrolt tot een in potentie gevaarlijk conflict. Het land staat toch al te boek als een van de gewelddadigste ter wereld. Wat voor gewapende groepen schuimen er rond?

Lees ook via ons liveblog

De colectivos

Komen voort uit pro-Chávez-burgergroepen, maar opereren nu meer als knokploegen van het regime. Jonge mannen die met helm of bivakmuts op met motoren door de stad scheuren en kritische burgers in de gaten houden, bedreigen, of erger. Ze jagen protest met traangas en pistoolschoten uiteen of intimideren mensen die in de media kritiek hebben durven uiten op het regime. Het regime zou de colectivos versterken met vrijgelaten gedetineerden.

Nationale Bolivariaanse Militie

Een volksleger van – volgens de regering zelf – een half miljoen vrijwilligers. Ze hebben naast een rood T-shirt een lichte infanterietraining gekregen om de Bolivariaanse Revolutie te verdedigen. Dat is Chávez’ links-nationalistische omwenteling, vernoemd naar de negentiende-eeuwse onafhankelijkheidsstrijder Simón Bolívar. Maduro meldde vorige maand hun aantal tot 2 miljoen te willen opschroeven.

Nationale Bolivariaanse Garde (GNB)

Legeronderdeel dat in de praktijk als oproerpolitie fungeert. Dinsdag grepen gardisten hard in tegen betogers. Op sociale media circuleerde een video waarop een pantserwagen van de GNB over demonstranten heen rijdt. Tegelijkertijd wordt een GNB-commandant genoemd als de hoogste officier die Guaidó zou steunen.

FAES

Beruchte speciale politie-eenheid die in 2017 door Maduro werd opgericht om criminaliteit en terrorisme aan te pakken. Ontwikkelde zich al snel tot gevreesd doodseskader. Houdt ook strafexpedities in de sloppen, waar Maduro afgelopen maanden snel aan steun verloor.

Lees ook Guaidó had nog maar één optie: een interne legercoup uitlokken

ELN en ex-FARC-strijders

Van oorsprong Colombiaanse guerrillero’s houden zich al jaren ook op in Venezuela, waar ze zich bedruipen met ontvoeringen, afpersingen en drugssmokkel. Maduro duldt ze binnen zijn grens en gebruikt ze als buffer en instrument tegen Colombia, waar de rechtse, pro-Amerikaanse president Iván Duque zit. ELN pleegde recent nog een grote aanslag in Colombia.

Cubaanse spionnen

Cuba is Maduro’s belangrijkste bondgenoot. In ruil voor olie levert Havana medici en spionnen. De Cubaanse geheime dienst, in de Koude Oorlog opgeleid door de Oost-Duitse Stasi en de Sovjets, staat als zeer goed bekend. Ze zou vooral ingezet worden om dissidenten binnen de strijdkrachten tijdig op te sporen.