Terug naar de krant

Een dag overleven in Maduro’s heilstaat

Leeslijst Achtergrond

Tekorten Sinds vier jaar volgt NRC sloppenwijkbewoonster Paula Navas en haar zeven dochters. Hoe ziet een doorsnee dag in Venezuela eruit nu de humanitaire crisis er escaleert door aanhoudende stroomstoringen?

Leeslijst Leeslijst

Voor Paula Navas was het leven als alleenstaande moeder van zeven dochters al nooit heel makkelijk. Maar sinds de apagón, de grote, langdurige stroomstoring, is overleven in Venezuela nog lastiger geworden. In maart viel de elektriciteit dagenlang in het hele land uit, deze week opnieuw. Naast hyperinflatie en chronische tekorten aan medicijnen en voedsel, moeten Venezolanen het nu ook stellen zonder stroom en water.

NRC volgt Paula Navas sinds het uitbreken van de politieke en humanitaire crisis, circa vier jaar geleden. Bewoners in sloppenwijken zoals zij worden extra getroffen. Met geluk heeft ze een paar uur per week stroom. Het weinige eten in haar ijskast probeert ze dan te redden.

Ondertussen worden Paula en andere bewoners van haar wijk Petare bedreigd door colectivos, burgermilities loyaal aan president Nicolás Maduro. Zij terroriseren bewoners die zich openlijk tegen de autoritaire leider keren of oppositieleider en ‘interim-president’ Juan Guaidó steunen.

„Steeds als je denkt: erger dan dit kan niet, krijgen we nog meer klappen. Ik ben bang dat God ons definitief in de steek heeft gelaten.” Hoe ziet een doorsnee dag in deze heilstaat eruit voor Paula?

Paula Navas in de woonkamer van haar huis in een sloppenwijk van Caracas.
Foto Oscar B.Castillo

06.00 uur

„Ik heb vannacht nauwelijks een oog dichtgedaan. De stroom kwam om half 5 in de ochtend ineens terug! De ijskast sloeg aan, er was fel tl-licht in de slaapkamer en de televisie die zondag abrupt uitging toen de stroom uitviel stond keihard aan”, vertelt Paula nu ze weer even een paar uur stroom heeft en dus kan bellen.

Petare (circa 300.000 inwoners) ligt in een vallei tegen het Ávila-gebergte. Tussen de heuvels bevinden zich een aantal bronnen, meertjes en beekjes – een geluk voor de bewoners, nu door de stroomstoringen ook de watervoorziening stilvalt.

’s Ochtends begint al vroeg de dagelijkse zoektocht naar water als Paula haar dochters de bergen instuurt met jerrycans en emmers. „De blauwe waterbakken op onze daken zijn kurkdroog sinds de stroomstoring. Water wordt niet meer omhoog gepompt. Drinkwater kopen is duur en tegenwoordig vragen ze woekerprijzen, in dollars nota bene!”

Paula kreeg in januari wat dollars van een gevlucht familielid in het buitenland. Deze wil ze gebruiken voor medicijnen tegen haar tumor. In 2017 verloor ze haar dochter Aldeny, omdat er geen insuline meer te vinden was. Nu kan ze haar eigen behandeling tegen kanker niet betalen. „Ik maak thee van medicinale planten die ik haal uit de natuur. De dollars voor mijn medicijnen gebruik ik nu om drinkwater te kopen, als er écht niets meer is.”

08.00 uur

De scholen zijn gesloten, dus Paula’s kleindochter Sophia (6), kind van haar overleden dochter Aldeny, kan niet naar school. Omdat Paula druk is met scharrelen, brengt ze Sophia naar de pinkstergemeentekerk, een wijk verderop. „De kerk is van levensbelang in deze crisis. De voorganger heeft ons opgeroepen voedsel of drinken te delen. Ik ben langs de huizen gegaan om hulp in te zamelen. Ik ben toen verklikt en op een dag stonden de colectivos voor de deur. Vier jongens met zware wapens. Ze hielden me onder schot. Ze dreigden me dat ik moest stoppen, schreeuwden dat ik van de oppositie was en dat er helemaal geen crisis is”, vertelt Paula. In haar stem klinkt angst.

12.00 uur

De dochters van Paula keren terug uit de bergen. Ze hebben een lift gekregen van de man van Paula’s oudste dochter Karla, de enige die niet in het huisje woont. Dit heeft een slaapkamer waar vernuftig zes bedden op elkaar gestapeld zijn. Een keukentje met een ijskast, maar door de stroomstoring is het weinige eten bijna bedorven. In het toilet hangt een tuinslang die, als er water is, als douche dient.

Kleinzoon Naikel bouwt een vlieger met een buurjongetje.
Foto Oscar B.Castillo
Foto’s Oscar B.Castillo

14.00 uur

Paula maakt eten klaar. Rijst met mango’s, die haar dochters onderweg hebben geplukt. De buren hebben sardines. „Omdat er geen stroom is kunnen we niets bewaren, het voordeel is dat je dan sneller deelt, want het eten dat er is, moet op.”

15.00 uur

Er circuleren berichten dat er later op de dag een waterwagen van de overheid bij de ingang van Petare zal komen. Paula wil de grote ton uit haar minuscule toilet laten vullen, zodat ze in elk geval een paar dagen water hebben om kleren te wassen. De waterwagens komen onregelmatig en worden begeleid door zwaar bewapende beveiligers van de overheid. De bewoners stellen zich dan op in rijen, vaak gaat het er chaotisch en agressief aan toe. Paula kan niet bellen om te informeren of de waterwagen er al is. Er is geen stroom dus haar huistelefoon werkt niet.

16.00 uur

Drie van haar dochters kunnen niet naar de universiteit, want die is dicht en er rijdt ook geen metro. Paula maant ze Sophia op te al halen en informatie in te winnen over de waterwagen. Tegen zessen komt de stroom terug. Snel legt ze telefoons aan laders en zet ze bakken water in het diepvriesvak om ijs te maken.

20.00 uur

Alle dochters zijn nu thuis en er is nog elektriciteit, maar de waterwagen is niet gekomen. Maduro heeft deze week aangekondigd dat de stroom op rantsoen gaat. Ook zijn vrouwen opgeroepen hun haar niet te föhnen om elektriciteit te sparen. Alsof Venezolanen daar mee bezig zijn: ze kunnen hun haar niet eens wassen zonder water, klinkt het na die oproep.

Paula kookt het bergwater, maar weet niet of ze het wel kunnen drinken. Vorige week had Erica enorme buikpijn „Het komt uit de natuur en ziet er schoon uit. Misschien moet ik de dollars inzetten om drinkwater te kopen”, zegt ze over de telefoon. Op de achtergrond klinkt de tv.

22.00 uur

De stroom valt uit. Paula en haar dochters gaan slapen. Petare ligt hoog en ook zonder ventilator is het redelijk vol te houden. Voor zaterdag heeft de oppositie weer een grote betoging aangekondigd. „Ik ben bloednerveus, want ga ik dit overleven met mijn dochters? Ik steun Guaidó maar Maduro gaat niet vanzelf weg. Als Trump binnenvalt vallen er doden, maar dan komen we wel eindelijk van Maduro af en kunnen we daarna ons land opbouwen. Soms denk ik: God heeft ons écht verlaten, is een oorlog niet beter?”

Sinds vier jaar volgt NRC Paula Navas en haar zeven dochters. Lees hier de eerdere reportages over haar:

Lees ook Paula loopt met een tas vol geld door de steile steegjes, maar kan niets kopen
Paula loopt met een tas vol geld door de steile steegjes, maar kan niets kopen
Lees ook Venezuela sterft af door ‘het dieet van Maduro’
De 13-jarige Wilfredo Hernandez heeft een zware vorm van autisme en is extreem ondervoed. Hij weegt nog maar 15 kilo.
Lees ook Honger drijft de Venezolanen tot plunderingen en wanhoop
Lange rijen voor de supermarkten in Caracas.
Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 5 april 2019.

Mail de redactie

Ziet u een taalfout of een feitelijke onjuistheid?

U kunt ons met dit formulier daarover informeren, dat stellen wij zeer op prijs. Berichten over andere zaken dan taalfouten of feitelijke onjuistheden worden niet gelezen.

Maximaal 120 woorden a.u.b.
Vul je naam in