Terug naar de krant

De ondergrond van Nederland én de Antillen

Leeslijst rubriek In Beeld

In beeld Wekelijks een opmerkelijk beeld van een wetenschappelijke gebeurtenis. Deze week: de geologische kaart van Nederland.

Leeslijst Leeslijst

Er is een nieuwe geologische kaart van Nederland, voor het eerst in bijna een halve eeuw. Deze week bracht TNO het nieuws naar buiten. Op de vorige kaart, uit 1975, stonden de overzeese gebieden van het Koninkrijk der Nederlanden nog niet ingetekend. Dat is nu wél het geval.

Maar wacht eens… Was er eind 2018 niet óók al een nieuwe geologische kaart van Nederland gepresenteerd? Dat klopt, zegt Jeroen Schokker van de Geologische Dienst van TNO, maar dat was een conceptversie. „Sindsdien zijn er nog grotere en kleinere inhoudelijke verbeteringen gedaan en is de vormgeving aangepast.” Ook is de kaart vanaf nu online beschikbaar via DINOloket.nl, en kan hij ook op papier besteld worden om ’m aan de muur te hangen.

De nieuwe kaart verschilt niet alleen van die uit 1975 in de gebieden die hij bestrijkt. Ook de geologie van de Noordzee is voor het eerst in detail ingetekend: zo zijn er onder andere getijdeafzettingen (in het groen), rivierafzettingen (in het blauw) en ijstijdoverblijfselen (in het roze) op te zien. „De huidige kustlijn heeft op geologische tijdschaal nu eenmaal weinig betekenis.”

En dat terwijl de eerste ‘geologische kaart’ van Nederland, uit 1822, zelfs het land nog maar één kleur had: alles werd simpelweg omschreven als ‘ondergrond met de botten van zoogdieren’ (terrain mastozootiques). Daarna kwam de Groningse arts Gozewinus Acker Stratingh in 1837 met een geologische kaart van zijn eigen provincie. En in 1844 was het de bodemkundige Winand Carel Hugo Staring die met de eerste geologische overzichtskaart van heel Nederland kwam. In de decennia daarna verbeterde hij die; in 1862 kreeg de kaart op de Wereldtentoonstelling zelfs een gouden medaille omdat er voor het eerst ‘diluvium’ (laaglandsediment) op in kaart was gebracht.

De term diluvium is tegenwoordig niet meer in zwang, en ook in andere opzichten verschilt de huidige geologische kaart sterk van zijn vroege voorgangers. Er staan uiteraard veel meer details op door de nieuwe technieken en voortschrijdende inzichten (het Groninger gasveld werd bijvoorbeeld pas in 1959 ontdekt). Bovendien is de kaart ook gebaseerd op 3D-modellen van de ondergrond. Maar ja, zo’n model kun je niet aan de muur hangen…

Een versie van dit artikel verscheen ook in de krant van 25 maart 2023.

Mail de redactie

Ziet u een taalfout of een feitelijke onjuistheid?

U kunt ons met dit formulier daarover informeren, dat stellen wij zeer op prijs. Berichten over andere zaken dan taalfouten of feitelijke onjuistheden worden niet gelezen.

Maximaal 120 woorden a.u.b.
Vul je naam in